Tôi đã dùng tám năm tuổi trẻ, chìm đắm trong "sòng bạc" tiền mã hóa

Tác giả: Ken Chan, Đồng sáng lập Aevo

Biên dịch: Hồ Thao, ChainCatcher

Tiêu đề gốc: Suy ngẫm sâu sắc: Tôi đã lãng phí tám năm cuộc đời trong ngành công nghiệp tiền mã hóa

Động lực ban đầu

Tôi đã quan tâm đến chính trị từ khi còn là thiếu niên. Trong tất cả những cuốn sách khiến tư duy tôi trở nên cấp tiến, tác phẩm của Ayn Rand (The Fountainhead, Atlas Shrugged) có ảnh hưởng lớn nhất. Năm 2016, với trái tim tự do chủ nghĩa, tôi đã quyên góp cho Gary Johnson. Ngoài việc là một tín đồ trung thành của Rand, tôi còn rất đam mê lập trình máy tính, nên tiền mã hóa đến với tôi một cách rất tự nhiên. Tinh thần cypherpunk đã hấp dẫn tôi sâu sắc. Khái niệm Bitcoin như một ngân hàng tư nhân cho người giàu làm tôi mê hoặc. Việc có thể mang theo tài sản hàng tỷ đô la vượt biên giới luôn là một ý tưởng gây sốc đối với tôi.

Tuy nhiên, theo thời gian, tôi cảm thấy mình đã mất phương hướng trong lĩnh vực tiền mã hóa. Sau khi toàn tâm toàn ý dấn thân, sức hút của sức mạnh thay đổi ban đầu từ crypto dần phai nhạt. Tôi thất vọng về khách hàng mục tiêu của mình và những nhóm người mà tôi thực sự muốn phục vụ. Tôi hoàn toàn hiểu sai sự khác biệt giữa người dùng thực sự của tiền mã hóa và những đối tượng được quảng bá. Crypto tuyên bố sẽ giúp phi tập trung hóa hệ thống tài chính, điều này tôi hoàn toàn tin tưởng, nhưng thực tế, nó chỉ là một hệ thống đầu cơ và cờ bạc khổng lồ - phiên bản làm lại của nền kinh tế hiện tại.

Thực tế đã cho tôi một cú tát đau điếng. Tôi không xây dựng một hệ thống tài chính mới, tôi đang xây một sòng bạc. Một sòng bạc không tự nhận là sòng bạc, nhưng đó là sòng bạc lớn nhất, hoạt động 24/7 do thế hệ chúng ta từng nghĩ ra. Một mặt, tôi tự hào vì đã dành toàn bộ tuổi đôi mươi để xây dựng sòng bạc này.

Mặt khác, tôi lại cảm thấy mình đã lãng phí cả tuổi hai mươi cho nó. Tôi đã lãng phí cả cuộc đời mình vào đây, nhưng ít nhất tôi cũng kiếm được không ít tiền từ đó.

Hãy nhìn vào việc họ làm, không phải điều họ nói

Crypto thật khó hiểu. Một mặt, một số người quảng bá tuyên bố họ muốn thay thế hoàn toàn hệ thống tài chính hiện tại bằng một hệ thống dựa trên blockchain. Tôi có thể dễ dàng hình dung ra một hệ thống như vậy - tài khoản ngân hàng của bạn chỉ cần giữ USDC hoặc Bitcoin, bạn có thể gửi một tỷ đô cho bất kỳ ai trên thế giới chỉ trong vài giây. Ý tưởng này rất mạnh mẽ, tôi vẫn tin vào nó.

Nhưng, cơ chế khuyến khích đã hoàn toàn bóp méo thực tế. Ở thế giới thực, mọi người tham gia thị trường đều sẵn sàng rót tiền vào thế hệ Layer 1 tiếp theo (Aptos, Sui, Sei, ICP, v.v.). Cuộc chiến Layer 1 năm 2020 có kết quả là chỉ có một người chiến thắng – Solana. Điều này dẫn đến xu hướng mạnh mẽ lựa chọn vị trí thứ tư (Bitcoin, Ethereum, Solana và các dự án khác). Cơ chế này đã nâng đỡ giá trị vốn hóa hàng trăm tỷ đô la, nhưng liệu nó có thực sự thúc đẩy tăng trưởng ròng hướng tới một hệ thống tài chính lý tưởng mới không? Dù các quỹ đầu tư mạo hiểm có thể viết bài 5000 từ để lý giải, câu trả lời là không, nó chẳng giúp xây dựng hệ thống mới. Thực tế, nó đã đốt sạch tiền của tất cả mọi người (dù là nhà đầu tư nhỏ lẻ hay quỹ đầu tư), nên trong hệ thống tài chính mới, ai cũng có ít tiền hơn.

Tôi không chỉ nói về nền tảng L1. Trong crypto, tôi có thể đưa ra nhiều ví dụ tương tự — sàn giao dịch phi tập trung giao ngay (DEX), sàn giao dịch phi tập trung thời gian thực (DEX), thị trường dự đoán, nền tảng meme coin, v.v. Sự cuồng nhiệt và cạnh tranh ở các phân khúc này không đóng góp tích cực vào mục tiêu cuối cùng là xây dựng một hệ thống tài chính tốt hơn. Trái ngược với quan điểm của các quỹ đầu tư mạo hiểm, chúng ta không cần phải mang sòng bạc lên Sao Hỏa.

Nền kinh tế hóa cờ bạc

Nếu tôi nói tôi gia nhập ngành crypto mà không vì động lực kinh tế nào thì đó hoàn toàn là nói dối. Là độc giả, bạn có thể nghĩ rằng tôi đã kiếm đủ tiền nên mới quyết định rời khỏi ngành crypto, nghe thật giả tạo. Đúng, có thể tôi giả tạo. Nhưng cũng có thể tôi chỉ cảm thấy ghê tởm với cái hố sâu tài chính hóa và cờ bạc hóa nền kinh tế.

Tranh giành lợi nhuận một cách ăn thua đủ không phải là con đường tích lũy tài sản bền vững. Bề ngoài có vẻ như vậy, nhưng thực tế không phải thế. Sau tám năm lăn lộn trong crypto, tôi hoàn toàn đánh mất khả năng phân biệt mô hình kinh doanh bền vững. Trong crypto, bạn không cần một doanh nghiệp hay sản phẩm thành công để kiếm tiền. Ngành này tràn ngập những token có vốn hóa cực lớn nhưng gần như chẳng ai quan tâm.

Thế giới thực không hoạt động như vậy. Nếu bạn thực sự muốn tạo ra giá trị cho khách hàng, chứ không chỉ mang lại cờ bạc và giải trí (nhân tiện, đó là cách sòng bạc vận hành), thì mô hình kinh doanh zero-sum này hoàn toàn không khả thi.

Kết luận

Tôi từng nghĩ chủ nghĩa hư vô tài chính là một khái niệm dễ thương và vô hại. Và, tôi cũng nghĩ rằng liên tục tung ra trò chơi zero-sum cho thế hệ sau cũng không sao. Tôi không nghi ngờ gì việc Bitcoin một ngày nào đó sẽ đạt 1 triệu đô la. Nhưng điều đó chẳng liên quan gì đến những trò chơi tài chính mà ngành này đang tạo ra.

Tâm lý ngành này cực kỳ độc hại, tôi tin nó sẽ dẫn đến sự sụp đổ lâu dài của tính lưu động xã hội đối với thế hệ trẻ. Điều quan trọng là chính chúng ta phải có dũng khí để từ chối những trò chơi vô nghĩa.

CMS Holdings từng nói một câu chí lý: “Bạn muốn kiếm tiền, hay muốn chứng minh mình đúng?” Lần này, tôi chọn chứng minh mình đúng.

————–

Chú thích của biên tập viên: Ken Chan từng làm việc tại Coinbase, Zilliqa từ năm 2019, và năm 2021 đồng sáng lập giao thức phái sinh phi tập trung Aevo (tên cũ Ribbon Finance) với vai trò CTO, đã rời công ty vào tháng 5 năm nay. Hiện tại, vốn hóa hoàn toàn pha loãng của token AEVO là 45 triệu đô la, giảm khoảng 99% so với mức cao nhất.

Cũng trong thời gian này, bài viết của Ken Chan đã gây ra nhiều cuộc thảo luận trong ngành trên X, ChainCatcher đính kèm một số phản hồi nổi bật:

Austin Federa, Đồng sáng lập DoubleZero:

Tôi tôn trọng việc bạn nhận ra nguyên tắc đạo đức của mình không phù hợp với hành động hiện tại. Điều này đòi hỏi sự can đảm và tự soi xét, không dễ làm được. Nhưng ở góc nhìn rộng hơn, tôi nghĩ trạng thái tự nhiên của crypto gần như là trạng thái cuối cùng của toàn bộ nền kinh tế, tôi không biết liệu điều này có đáng để chúng ta lo lắng không. Sức hấp dẫn của crypto là nó lột trần chúng ta đến mức cơ bản, nguyên thủy nhất, buộc chúng ta phải xây dựng từ những nguyên lý căn bản. Tôi hay nhớ đến cảnh mở đầu của loạt phim “Silicon Valley”, vì nó chân thực lột tả sự tự lừa dối trong trật tự kinh tế truyền thống. Lý do tôi thích crypto là vì nó đối mặt trực tiếp với sự giả dối, phơi bày sự thật.

Haseeb Qureshi, Đối tác quản lý Dragonfly:

Trong lĩnh vực crypto luôn có sòng bạc. Ứng dụng nổi bật đầu tiên trên Bitcoin là Satoshi Dice (2012). Hợp đồng thông minh nổi bật đầu tiên trên Ethereum là King of the Ether Throne (2015), về bản chất là một mô hình ponzi. Một khi có tiền tệ lập trình được, con người nghĩ đến đầu tiên là cờ bạc và những trò chơi ngớ ngẩn. Đó là bản tính con người.

……

Sòng bạc hào nhoáng, thu hút chú ý trên mạng xã hội (nơi mọi người có thể nhanh chóng thắng lớn hoặc mất trắng, dễ tự huyễn hoặc rằng đây là thời khắc may mắn của mình), nhưng nếu bạn chỉ chú ý đến sự hào nhoáng của sòng bạc, bạn sẽ bỏ lỡ câu chuyện quan trọng hơn. Lý do ban đầu tôi gia nhập ngành này, mười năm trước với tôi như khoa học viễn tưởng — crypto là phương tiện tài chính ưu việt, nó sẽ mãi thay đổi bản chất của tiền tệ, cán cân quyền lực giữa cá nhân và chính phủ cũng sẽ thay đổi vĩnh viễn — ngày nay, câu chuyện này đang trở thành hiện thực. Bitcoin đang thách thức quyền lực quốc gia. Hiện tại họ cũng đã bắt đầu mua Bitcoin vào bảng cân đối kế toán của mình. Stablecoin đang ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ. Các ngân hàng trung ương đang vội vã ứng phó. Những hợp đồng thông minh không cần cấp phép như Uniswap và AAVE, giờ đây quy mô và giá trị đã vượt qua các công ty fintech unicorn. Thế giới đang thay đổi mạnh mẽ xoay quanh crypto. Có thể nó sẽ lâu hơn bạn nghĩ, nhưng công nghệ thay đổi thế giới luôn phổ biến chậm hơn dự đoán của bạn.

……

Ai cũng biết, Internet cũng mất hơn 20 năm để trở thành hiện thực. Bạn có nghĩ chúng ta có thể thay thế ngành tài chính – ngành bị quản lý chặt nhất và được chính phủ quan tâm nhất thế giới – chỉ trong 5 năm không? Nếu bạn cảm thấy thất vọng vì tham gia một dự án kiểu “meme coin L2” mà không phát tài, hãy hít thở sâu. Ngành này không nợ bạn gì cả.

Tuy nhiên, tin hay không, tất cả những thỏa hiệp tinh thần về mốc thời gian này thực ra lại có ích. Rừng chỉ khỏe mạnh khi định kỳ được dọn sạch cành lá mục nát. Nếu không có những đám cháy nhỏ dọn dẹp, sự mục ruỗng sẽ lan rộng và cả khu rừng sẽ chết. Đó là thực tế tàn khốc, nhưng để duy trì phát triển, cách duy nhất là loại bỏ những gì không còn tác dụng. Tất cả cảm xúc tiêu cực về mốc thời gian này đều cần được giải tỏa bằng cách nào đó. Hãy để những người này tiếp tục rời đi, không khí sẽ trong lành hơn. Họ hoặc là thay đổi suy nghĩ, tập trung vào tương lai, hoặc nên rời đi để những người khác tiếp tục công việc. Vì công việc này vẫn còn dang dở.

Mason Nystrom, Đối tác Pantera Capital:

Không nghi ngờ gì việc Bitcoin một ngày nào đó sẽ đạt 1 triệu đô la. Nhưng điều này chẳng liên quan gì đến những trò chơi tài chính mà ngành này đang tạo ra. Tôi thấy ngày càng nhiều người bi quan về crypto và giá trị xã hội của nó (hoặc sự thiếu giá trị). Tôi cho rằng cách nhìn này là sai lầm. Dĩ nhiên, đầu cơ và lạm dụng crypto là có thật. Thị trường crypto thực sự tồn tại và rất lớn, nhiều người đã thua bạc trên bàn cá cược. Nhưng nó cũng chứa đựng rất nhiều giá trị xã hội tích cực bị bỏ qua. Bitcoin đã trở thành một tài sản toàn cầu, phi chủ quyền, bất kỳ ai trên thế giới chỉ cần có Internet đều có thể sở hữu. Nó trao quyền phủ quyết/thoát ra cho người dân toàn cầu, chuyển quyền kiểm soát kinh tế từ nhà nước sang cá nhân. Stablecoin cung cấp sự đảm bảo tài chính tốt hơn cho mọi người trên thế giới, cải thiện cuộc sống nhờ chuyển tiền nhanh hơn, lợi suất cao hơn và phí giao dịch thấp hơn. Ngân hàng thực tế không cung cấp lợi nhuận tài sản. Stablecoin đang thay đổi thực tế đó.

…………

Crypto mang lại một hệ thống tài chính mới, nhưng cũng kích thích sự đầu cơ và suy đồi. Crypto đang xây dựng một hệ tài chính mới, nơi mọi người có thể tạo ra mọi thứ mình muốn. Có người xây sòng bạc, có người phát triển cơ chế thanh toán mới. Có người xây nền tảng tội phạm, có người phát triển giải pháp tăng khả năng tiếp cận tín dụng. Hệ thống tài chính mới sẽ không hoàn hảo, nhưng nó sẽ tốt hơn hiện tại rất nhiều. Nếu bạn chỉ nhìn crypto như một sòng bạc, có lẽ bạn nên lùi lại, nhìn nhận từ góc độ vĩ mô về những lợi ích mà crypto đã và sẽ tiếp tục mang lại cho xã hội.

Crypto _ Painter, nhà giao dịch crypto:

Ừ, thực tế đúng là như vậy, có thể thấy “đạo tâm vỡ vụn” của tác giả, thẳng thắn thừa nhận thị trường crypto đã trở thành nơi tụ họp của các con bạc và sòng bạc…

Nhưng thú vị là, tôi đã nghe luận điệu tương tự vào năm 2018, lại nghe vào năm 2022, nếu hiểu được logic vận hành của thị trường crypto thì sẽ thấy, khi dòng tiền bên ngoài đổ vào nhiều, sự thịnh vượng của con bạc và sòng bạc là tất yếu…

Và thị trường có tính cờ bạc lại tự tiêu hao thanh khoản dư thừa…

Thế là toàn bộ thị trường crypto hình thành chu trình “đầu tư giá trị” – “đầu tư niềm tin” – “đầu cơ theo cảm xúc” – “thất vọng hoàn toàn”…

Quay lại đầu năm 2023, lúc đó thị trường nói nhiều về BTC và đầu tư giá trị bao nhiêu thì giờ đây lại ảm đạm bấy nhiêu.

Nhưng thị trường crypto luôn phát triển trong chu kỳ “tin tưởng” – “nghi ngờ” – “phủ nhận” như vậy, chúng ta không cần tin một blockchain nào cuối cùng sẽ thành công, chỉ cần tin vào câu chuyện mạng lưới phi tập trung có thể trường tồn là đủ.

Tương lai, sẽ lại có dòng tiền mới vào, rồi lại thịnh vượng và lại tan hoang, nhưng miễn là câu chuyện đó tiếp tục lan rộng, cuối cùng xu hướng dài hạn của thị trường sẽ đi lên.

2025~2026 sẽ là giai đoạn nghi ngờ, sau đó có thể lại có giai đoạn thất vọng, nhưng bản chất con người không thay đổi, dù là đầu tư hay đầu cơ đều có giá trị tồn tại vĩnh viễn.

Sòng bạc và con bạc chỉ là những lỗ hổng nhỏ xả bong bóng, thị trường có cơ chế điều tiết riêng, nên ngược lại, chúng ta cũng phải cảm ơn những sòng bạc rác và dự án rác.

Sự xuất hiện của chúng cho thấy thị trường cần tự điều chỉnh, nếu không có bong bóng thì cũng không có hiện tượng kiếm tiền nhờ bong bóng.

Học cách chấp nhận hiện tượng thị trường khó chịu này, mới có thể chấp nhận quy mô phồng lên của bong bóng tiếp theo.

alan, Đồng sáng lập Quai Network:

Bạn hoàn toàn đúng. Crypto đã dần trở thành một công cụ, không còn hướng tới việc thúc đẩy chủ quyền tài chính hay mở rộng chiếc bánh thị trường, mà là để khai thác lợi ích. Ranh giới giữa xây dựng một hệ thống tài chính phục vụ nhân loại và biến nó thành công cụ cờ bạc vô cùng mờ nhạt. Mỗi dự án và nhà sáng lập đều phải lựa chọn: họ thực sự muốn làm thế giới tốt đẹp hơn, hay chỉ muốn tham gia trò chơi này?.. Dù rất dễ trở nên vô cảm, tôi khuyên bạn nên đào sâu tìm hiểu, tìm đến những dự án thực sự thúc đẩy tinh thần cypherpunk. Đó mới là nơi thực sự hấp dẫn. Đó mới là nơi tạo ra trò chơi tổng dương thực sự. Thú vị là, tôi nghĩ hướng phát triển tiếp theo của crypto thực ra sẽ giống Bitcoin hơn. Câu chuyện về quyền riêng tư (ví dụ như Zcash, Monero), các đồng crypto lâu năm (Dash, Decred, v.v.) và các dự án bằng chứng công việc (PoW) sẽ trở lại.