Tại sao sự tăng lên của Tài chính phi tập trung trong giai đoạn tiếp theo lại phụ thuộc vào "hạ tầng"?

Nguồn: Dewhales Research Dịch: Thiện Oppa, Jinse Finance

Giới thiệu

Mặc dù hàng tỷ đô la thanh khoản đang chảy giữa các giao thức mỗi ngày, nhưng sự thiếu hụt trong việc đo lường giá trị tạo ra đang đe dọa tính bền vững của DeFi. Vào năm 2020, người dùng DeFi sẽ gửi token vào một giao thức để kiếm lợi nhuận, chỉ có vậy. Còn ngày nay, những người dùng tương tự có thể vượt qua năm blockchain khác nhau trong vài phút, tương tác với hàng chục giao thức và thực hiện các chiến lược phức tạp, trong khi các giao thức lại khó theo dõi những gì đã xảy ra.

Tại sao điều này lại trở thành vấn đề? Bởi vì giao thức hiện không thể phân biệt người dùng nào đang tạo ra giá trị thực sự, người dùng nào chỉ đang thao túng hệ thống để nhanh chóng nhận được phần thưởng. Khi hoạt động của một người dùng trải qua nhiều chuỗi và giao thức, cơ sở hạ tầng hiện có không thể kết nối những điểm này lại với nhau. Cuối cùng, giao thức thưởng cho những người dùng kiểu lính đánh thuê chỉ đến để khai thác giá trị rồi rời đi, trong khi hoàn toàn bỏ qua những người đóng góp có giá trị nhất. Chính sự phức tạp của DeFi này đang phá hoại những hệ thống nhằm duy trì sự phát triển của nó.

Tại sao vấn đề này mới nổi bật bây giờ?

Hai sự thay đổi lớn trên thị trường đã khiến vấn đề quy trách nhiệm trở nên nổi bật. Đầu tiên là quy mô. Tổng giá trị bị khóa (TVL) của DeFi đã từ 1 tỷ đô la tăng lên hơn 100 tỷ đô la, điều này có nghĩa là số tiền lãng phí do quy trách nhiệm thất bại lớn hơn nhiều so với giai đoạn đầu của DeFi. Những tổn thất có thể chấp nhận vào năm 2020 giờ đây đã trở thành một rủi ro đáng kể đối với tính bền vững của các giao thức.

Thứ hai là cạnh tranh. Khi số lượng các giao thức DeFi tăng vọt và chi phí thu hút người dùng gia tăng, khả năng nhận diện và giữ chân những người dùng có giá trị đã trở thành lợi thế cạnh tranh. Các giao thức có thể phân biệt giữa những người đóng góp thực sự và những người dùng kiểu lính đánh thuê sẽ có khả năng đánh bại những đối thủ vẫn còn sử dụng các chỉ số thô như TVL hay khối lượng giao dịch. Hạ tầng hỗ trợ lợi thế cạnh tranh này cuối cùng cũng bắt đầu trưởng thành, điều này khiến khả năng quy nạp trở thành thời điểm then chốt để phân biệt người chiến thắng và kẻ thất bại.

DeFi những "đường ray" vô hình

Cơ sở hạ tầng theo dõi hoạt động của người dùng và phân bổ phần thưởng đã trở thành nút thắt quan trọng nhất trong DeFi. Khi các giao thức không thể quy thuộc đúng hành động của người dùng qua các chuỗi và hoạt động khác nhau, họ sẽ đưa ra những quyết định tồi tệ trong việc phân bổ động lực. Các bot và người thu lợi có thể dễ dàng lợi dụng hệ thống phần thưởng phân mảnh, từ đó phóng đại số liệu mà không đóng góp gì cho sức khỏe lâu dài của giao thức. Do không thể hiểu rõ ai thật sự đang tạo ra giá trị, các giao thức đã lãng phí hàng triệu đô la vốn tăng trưởng, và sự tăng trưởng đó sẽ ngay lập tức bay hơi khi phần thưởng dừng lại.

Sự thất bại của cơ chế khuyến khích

Rủi ro đã được xác minh. Các giao thức như Alchemix và Compound đã trải qua thực tế. Phần thưởng token quyết liệt của Alchemix đã thu hút vốn kiểu lính đánh thuê, trong thời gian khuyến khích, tính thanh khoản đã tăng vọt, nhưng hóa ra đó chỉ là một khoảnh khắc thoáng qua. Như trong hình dưới đây, khi tốc độ phát hành token chậm lại, TVL đã giảm mạnh, mất đi phần lớn sự tăng trưởng ban đầu.

Hình: Alchemix (ALCX) Biểu đồ lịch sử

Phân phối COMP của Compound cũng đã cho thấy những động lực tương tự. Hầu hết các token COMP được phân phối đã bị những thợ đào kiếm lợi nhanh chóng bán ra, thay vì được nắm giữ. Sự tham gia vào quản trị chỉ giới hạn ở một lượng nhỏ người nhận, và phần thưởng chủ yếu chảy về tay những nhà đầu cơ ngắn hạn, thay vì những người đóng góp vào quản trị và sức khỏe của giao thức. Điều này làm giảm chất lượng quản trị và gia tăng sự biến động của hệ sinh thái.

Hình: Compound (COMP) biểu đồ 5 năm

Những thất bại này tiết lộ một vấn đề sâu sắc hơn: giao thức không thể phân biệt giữa người tạo ra giá trị và người chiếm đoạt giá trị, vì chúng thiếu khả năng nhìn thấy hành vi của người dùng. Alchemix và Compound không thể nhận ra rằng, những người dùng được thưởng nhiều nhất thực ra là những kẻ lính đánh thuê sử dụng cùng một khoản tiền giữa các giao thức khác nhau để tối đa hóa lợi nhuận và ngay lập tức rút lui khi phần thưởng giảm.

Thử thách hôm nay phức tạp hơn rất nhiều. Một người dùng cao cấp có thể cung cấp thanh khoản trên Uniswap v3, phòng hộ trên Arbitrum, đào thanh khoản qua cầu nối đến Optimism và tận dụng các giao thức cho vay, nhưng cơ sở hạ tầng hiện tại coi những hành động này là những hành động riêng lẻ không liên quan, thay vì một chiến lược tạo ra giá trị liên kết.

Cuộc khủng hoảng quy kết này đã tạo ra một loại cơ sở hạ tầng mới, chuyên giải quyết những điểm mù này.

Cơ sở hạ tầng

• Merkl: Một hệ thống phân bổ và thưởng có thể theo dõi hành vi của người cung cấp thanh khoản ngoài các sự kiện gửi tiền đơn giản. Nó có thể đo lường phần thưởng dựa trên độ sâu thanh khoản, tỷ lệ sử dụng và các yếu tố khác. Ví dụ, trên Uniswap v3, thanh khoản được cung cấp gần khu vực giá hoạt động. Merkl chịu trách nhiệm xử lý các chỉ mục và chuẩn hóa dữ liệu cần thiết cho các phép toán xuyên chuỗi, cho phép các giao thức DeFi mã hóa các quy tắc thưởng chi tiết hơn trực tiếp trên chuỗi.
• Layer3: Một lớp phối hợp cho các hành động trên chuỗi. Ban đầu nó tập trung vào việc hướng dẫn người dùng, bây giờ cung cấp sự quy thuộc cho các quy trình đa bước giữa các giao thức (ví dụ: đặt cọc → cung cấp tính thanh khoản → cầu nối → cho vay). Bằng cách ghi lại bằng chứng về các hành động đã hoàn thành ở mức ví, nó chính xác hơn trong việc nắm bắt ý định và mức độ tham gia của người dùng so với chỉ đơn thuần là khối lượng giao dịch nguyên thủy.
• Galxe: Một cơ sở hạ tầng để liên kết phần thưởng danh tính. Nó phát hành và xác thực các chứng chỉ từ hành động trên chuỗi, dữ liệu ngoài chuỗi hoặc yêu cầu của các giao thức cụ thể. Phần thưởng có thể được điều chỉnh dựa trên danh tính lâu dài hoặc uy tín, điều này làm cho hệ thống kháng lại các cuộc tấn công của phù thủy tốt hơn so với các phương pháp quy thuộc dựa trên hoạt động ví.

Các nền tảng này đều nhằm giải quyết thách thức về quy thuộc, nhưng phục vụ cho các trường hợp sử dụng khác nhau. Merkl chuyên theo dõi độ sâu thanh khoản và hiệu quả vốn cho DEX và giao thức cho vay. Layer3 tập trung vào hành trình người dùng đa bước giữa các giao thức. Galxe thưởng cho sự tham gia cộng đồng lâu dài thông qua danh tính bền vững, chứ không chỉ dựa vào hoạt động ở cấp ví. Mặc dù các phương pháp này đều có mục tiêu nhất định, nhưng vẫn còn tồn tại khoảng cách cơ bản trong quy thuộc đa chuỗi.

Khoảng trống và nút thắt hiện tại

Mặc dù đã đạt được những tiến triển này, nhưng các vấn đề cơ sở hạ tầng cơ bản vẫn chưa được giải quyết. Mỗi blockchain sử dụng các định dạng dữ liệu và cấu trúc sự kiện khác nhau, điều này khiến cho việc liên kết hành vi xuyên chuỗi của một người dùng gần như không thể thực hiện được nếu không có tích hợp tùy chỉnh cho mỗi sự kết hợp giao thức.

Phân mảnh dữ liệu chuỗi chéo Mỗi blockchain là một hòn đảo dữ liệu độc lập, sở hữu các mô hình dữ liệu, cấu trúc sự kiện và quy tắc tính cuối giao dịch khác nhau. Việc chỉ mục các sự kiện trên Ethereum và phân tích runtime của Solana hoặc đọc trạng thái từ các Rollup như Arbitrum hoặc Optimism hoàn toàn khác nhau. Thực tế, điều này có nghĩa là các giao thức muốn hiểu hành vi của người dùng trong nhiều môi trường phải:

1. Tích hợp xây dựng các bộ chỉ mục tùy chỉnh cho mỗi chuỗi và giao thức, điều này tốn kém và bảo trì phức tạp, hoặc
2. Dựa vào phạm vi bao phủ không đầy đủ và các phương pháp trực giác, điều này dẫn đến việc có những điểm mù nghiêm trọng khi phân tích các chiến lược phức tạp.

Hiện tại vẫn chưa có một khung chuẩn hóa khả năng nhìn thấy giữa các chuỗi khác nhau trong các kiến trúc blockchain khác nhau, khoảng cách cơ bản này có nghĩa là "phân bổ tổng thể" vẫn còn xa vời.

Tín hiệu quy kết nông cạn Hiện tại, hầu hết các hệ thống phần thưởng đều dựa vào những tín hiệu thô sơ, chẳng hạn như khối lượng giao dịch ban đầu, tuổi ví hoặc ngưỡng giá trị giao dịch. Những chỉ số này rất dễ bị thao túng, vì tiền có thể được sử dụng lại, ví có thể được đăng ký hàng loạt, và thông tin giao dịch rác có thể giả mạo thành hoạt động thực sự.

Những người chơi dày dạn đã tận dụng những điểm mù này bằng cách mô phỏng hành vi tham gia cao để nhận thưởng, trong khi đóng góp kinh tế thực sự lại rất nhỏ bé. Như đã chỉ ra ở trên, hiện vẫn thiếu một khung sâu hơn để xem xét bối cảnh. Ví dụ, tính thanh khoản có được cung cấp trong thời gian thị trường biến động để ổn định thị trường hay chỉ trong những thời điểm dễ dàng cho việc chênh lệch giá? Người dùng có kết nối vốn và sử dụng nó cho chiến lược dài hạn không? Các công cụ hiện tại không thể phân tích những sắc thái này.

Các hạn chế kỹ thuật này dẫn đến các vấn đề vận hành cụ thể. Nếu giao thức cố gắng giải quyết vấn đề nguyên nhân một cách nội bộ thông qua việc chạy các bộ chỉ mục đa chuỗi, lưu trữ dữ liệu chuỗi và duy trì các liên kết giữa các giao thức, thì việc tiêu tốn tài nguyên sẽ rất lớn. Phân tích thời gian thực cần đồng bộ hóa qua các chuỗi với tốc độ giao dịch cuối cùng khác nhau. Đối với hầu hết các giao thức, điều này không chỉ thách thức về mặt kỹ thuật mà còn không khả thi về mặt kinh tế, trừ khi có các đối tác cơ sở hạ tầng chuyên dụng. Do đó, việc xác định nguyên nhân thường bị chậm trễ, không đầy đủ hoặc hoàn toàn không chính xác.

Thế hệ tiếp theo: Khuyến khích thông minh hơn và bộ lọc tốt hơn

Cơ sở hạ tầng DeFi thế hệ tiếp theo phải giải quyết ba thách thức chính:

1. Với sự thay đổi trong hành vi của người dùng, điều chỉnh các tham số thưởng một cách linh hoạt
2. Cung cấp kiểm toán truy xuất nguồn gốc cấp tổ chức, có khả năng theo dõi các chiến lược phức tạp qua các giao thức và khung thời gian.
3. Ngay cả khi người dùng thực hiện các thao tác đa tầng liên quan đến hàng chục hợp đồng, vẫn có thể duy trì rõ ràng về nguyên nhân.

Hệ thống thưởng hiện tại về bản chất là tĩnh. Một kế hoạch khai thác thanh khoản thiết lập tỷ lệ lợi nhuận hàng năm cố định (APY), bất kể điều kiện thị trường hoặc tình trạng sức khỏe của hệ sinh thái như thế nào. Cơ sở hạ tầng tương lai cần phải phản ứng theo thời gian thực với hành vi đang thay đổi. Khi người dùng cấp cao phát hiện ra các vòng arbitrage mới hoặc các nhà chơi thể chế triển khai các chiến lược hệ thống, các tham số thưởng nên tự động điều chỉnh để duy trì sự cân bằng giữa tăng trưởng và tính bền vững.

Hiện tại, các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể chấp nhận một sự quy kết sơ bộ, nhưng các tổ chức cần phải tính toán chính xác những hành động nào đã tạo ra lợi nhuận. Khi các quỹ đầu cơ và các nhà quản lý tài chính phân bổ tỷ lệ lớn hơn vào danh mục đầu tư DeFi, họ yêu cầu các tiêu chuẩn quy kết giống như tài chính truyền thống. Điều này có nghĩa là cần phải có một dấu vết kiểm toán toàn diện, có khả năng theo dõi từng thành phần của các chiến lược phức tạp, giám sát rủi ro theo thời gian thực giữa các giao thức, cũng như báo cáo chi tiết để đáp ứng các yêu cầu về tuân thủ.

Cuối cùng, cơ sở hạ tầng phải duy trì sự rõ ràng về nguồn gốc, ngay cả khi người dùng thực hiện các thao tác đa lớp liên quan đến hàng chục hợp đồng thông minh, cũng phải giữ lại chuỗi nguyên nhân qua các chuỗi phức tạp (chẳng hạn như cho vay, trao đổi thông qua các aggregator, cung cấp thanh khoản, phòng ngừa vị thế).

Với việc các chiến lược ngày càng trở nên phức tạp, việc duy trì theo dõi nguyên nhân và kết quả rõ ràng là điều quan trọng để đảm bảo độ chính xác trong việc quy giá trị. Điều này tạo ra một vòng lặp đệ quy: người dùng cấp cao yêu cầu cơ sở hạ tầng tốt hơn, điều này làm cho các chiến lược phức tạp hơn trở nên khả thi, và điều này lại thu hút những người tham gia tinh vi hơn. Kết quả là DeFi tiến hóa về mức độ trưởng thành trong hoạt động tương tự như tài chính truyền thống, đồng thời vẫn giữ được lợi thế mở và có thể lập trình.

Kết luận: Cơ sở hạ tầng mới là tiền tuyến tăng trưởng thực sự

Mặc dù các giao thức và ứng dụng mới đang chiếm lĩnh các tiêu đề tin tức, nhưng yếu tố quyết định thực sự cho sự thành công lâu dài của DeFi nằm ở những cơ sở hạ tầng vô hình, chúng chịu trách nhiệm kết nối, theo dõi và thưởng cho hành vi của người dùng trong hệ sinh thái. Khủng hoảng quy thuộc hiện tại không chỉ là một vấn đề kỹ thuật, nó trực tiếp đe dọa đến tính bền vững của DeFi, vì các giao thức đang lãng phí hàng triệu đô la vào các động lực không hiệu quả, trong khi những người dùng có giá trị nhất của họ lại không được công nhận.

Những giao thức có khả năng xác định đúng giá trị tạo ra, điều chỉnh các khuyến khích theo các mô hình người dùng đang thay đổi và lọc ra tín hiệu từ tiếng ồn sẽ thiết lập một lợi thế cạnh tranh bền vững, tích lũy theo thời gian. Trước khi các giao thức có thể liên kết một cách liền mạch hành vi của người dùng trên các kiến trúc blockchain khác nhau, chúng sẽ tiếp tục đưa ra quyết định khuyến khích dựa trên dữ liệu không đầy đủ.

Với sự tiến hóa liên tục của người dùng DeFi cấp cao, cơ sở hạ tầng phải tiến hóa theo, không nên được coi là biện pháp khắc phục sau khi sự việc xảy ra, mà nên được xem như nền tảng để đạt được giai đoạn tiếp theo của tài chính phi tập trung. Người chiến thắng trong chương tiếp theo của DeFi không nhất thiết là giao thức sở hữu ứng dụng rực rỡ nhất, mà là giao thức có cơ sở hạ tầng thông minh nhất để hiểu và thưởng cho những hành vi phức tạp tạo ra giá trị bền vững.