Xét về cấu trúc, hiện nay trên thị trường các sản phẩm quỹ liên quan đến Bitcoin giao ngay thường được chia thành hai loại để thảo luận: một là các quỹ tín thác Bitcoin tiêu biểu như Grayscale GBTC; hai là các quỹ ETF giao ngay Bitcoin thực sự như BlackRock đã nộp đơn xin iShares Bitcoin Trust.
Chúng đều dựa trên Bitcoin giao ngay, theo dõi giá thị trường của Bitcoin. Nhưng điểm khác biệt là GBTC không có chức năng mua lại; trong khi ETF giao ngay Bitcoin có thể rút tiền bằng Bitcoin giao ngay bất cứ lúc nào.
Quỹ tín thác Bitcoin - GBTC
Grayscale phát triển Quỹ tín thác Bitcoin của Grayscale (GBTC) về lý thuyết là quỹ giao ngay Bitcoin đầu tiên hợp lệ trên thị trường. Về bản chất, nó là một quỹ tín thác.
Nói đơn giản, GBTC có hai phương thức đăng ký: đăng ký bằng vật chất và đăng ký bằng tiền mặt.
Đăng ký vật chất: nhà đầu tư gửi Bitcoin cho Grayscale để đổi lấy một lượng GBTC nhất định.
Đăng ký tiền mặt: nhà đầu tư gửi tiền mặt cho Grayscale, sau đó Grayscale mua Bitcoin và gửi số lượng GBTC tương ứng cho nhà đầu tư.
Sau khi đăng ký GBTC, nhà đầu tư sẽ trải qua thời gian khóa 6 tháng, và sau khi mở khóa không được rút Bitcoin từ Grayscale. Nói cách khác, cơ chế đổi của GBTC là một chiều, chỉ có thể đổi ra chứ không thể đổi lại. Nó chỉ có thể giao dịch trên thị trường thứ cấp.
Điều này có nghĩa là GBTC về bản chất là không gắn kết với Bitcoin, giá của nó chủ yếu phụ thuộc vào tình hình giao dịch trên thị trường thứ cấp.
Khi thị trường thịnh vượng, GBTC sẽ có giá trị chênh lệch dương, tổng giá trị thị trường của GBTC sẽ vượt quá giá trị Bitcoin trong quỹ tín thác. Ngược lại, khi thị trường suy thoái, GBTC sẽ có giá trị chênh lệch âm, tức là tổng giá trị thị trường của GBTC thấp hơn giá trị Bitcoin trong quỹ.
Nói cách khác, giá trị thị trường của GBTC không thể neo vào giá trị thị trường của Bitcoin. Do đó, GBTC không thể coi là ETF giao ngay Bitcoin, và cũng không phải là một sản phẩm quỹ giao ngay Bitcoin “hoàn hảo”.
ETF giao ngay Bitcoin
ETF giao ngay Bitcoin là một sản phẩm quỹ giao dịch trên sàn, có giá liên kết chặt chẽ với chỉ số giá Bitcoin. Nó theo dõi giá thị trường thực của Bitcoin và có thể rút Bitcoin giao ngay bất cứ lúc nào. Nói cách khác, so với GBTC, ETF giao ngay Bitcoin gần như không gặp phải vấn đề chênh lệch giá hoặc giá trị thấp hơn, giá của nó sẽ gần hơn với giá thị trường của Bitcoin.
Ngoài ra, phí của ETF giao ngay Bitcoin còn rẻ hơn, thường trong khoảng 0.5-1%; trong khi phí quản lý hàng năm của GBTC là 2%, gần gấp đôi ETF giao ngay. Thêm vào đó, ETF Bitcoin không có thời gian khóa, tính thanh khoản cũng cao hơn.
Tổng thể, ETF giao ngay Bitcoin vượt trội hơn GBTC về theo dõi giá, chi phí và các mặt khác. Đồng thời, nó cũng giống như GBTC, giúp nhà đầu tư có thể đầu tư Bitcoin một cách hợp pháp mà không cần phải mua và lưu giữ Bitcoin thực tế.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng do các yếu tố như quy định, rủi ro thao túng giá cả, hiện tại SEC vẫn chưa phê duyệt bất kỳ sản phẩm ETF nào sở hữu Bitcoin giao ngay. Tức là, tính đến thời điểm này, vẫn chưa có ETF giao ngay Bitcoin thực sự nào được niêm yết tại Mỹ.
Tình hình nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin năm 2023
Tháng 6 năm 2023, tập đoàn quản lý tài sản BlackRock đã nộp đơn xin iShares Bitcoin Trust, mở ra vòng thi đấu mới về ETF giao ngay Bitcoin. Dưới tác động của BlackRock, nhiều tổ chức đầu tư/quản lý tài sản đã tham gia cuộc đua này. Tính đến tháng 8 năm 2023, bao gồm BlackRock, đã có 8 tổ chức nộp đơn xin ETF giao ngay Bitcoin lên SEC.
Tổng hợp thông tin ETF giao ngay Bitcoin năm 2023
Theo quy trình nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin do SEC công bố, sau khi SEC đăng tải thông báo 19b-4 trên Bản tin Liên bang, thời gian quyết định của ETF sẽ bắt đầu tính.
Thời gian quyết định của SEC đối với đơn ETF giao ngay Bitcoin là 240 ngày. Trong quá trình này sẽ có 3 lần phản hồi công khai. Các ngày phản hồi cách nhau lần lượt là 45 ngày, 45 ngày, 90 ngày, 60 ngày. Nói cách khác, trước khi SEC đưa ra quyết định cuối cùng (chấp thuận hoặc từ chối), SEC có thể trì hoãn kết quả của đơn đăng ký ETF tối đa 3 lần. Đồng thời, SEC có quyền phê duyệt hoặc từ chối đơn bất cứ lúc nào trong quá trình quyết định.
Quy trình cụ thể nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin như sau:
Quy trình nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin
Lấy ví dụ của BlackRock, SEC ngày 19 tháng 7 đã đăng tải trên Bản tin Liên bang tài liệu thay đổi quy tắc của iShares Bitcoin Trust theo quy định 19b-4. Do đó, từ ngày 19 tháng 7 cộng thêm 45 ngày là hạn chót phản hồi lần đầu của iShares Bitcoin Trust, tức là ngày 2 tháng 9. Nếu trước hạn này SEC quyết định hoãn quyết định, thì lần phản hồi tiếp theo sẽ bị dời sang sau 45 ngày. Và ngày 15 tháng 3 năm 2024, sau 240 ngày, chính là ngày phản hồi cuối cùng của iShares Bitcoin Trust.
Dưới đây là thông tin cụ thể của 8 tổ chức này, bao gồm tên dự án đăng ký, sàn niêm yết, nhà bảo trợ, người ủy thác, người quản lý, thời gian nộp đơn, và lịch sử các lần nộp đơn trước đó.
BlackRock
Tên ETF: iShares Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Nasdaq
Nhà bảo trợ: BlackRock Fund Advisors
Người ủy thác: Delaware statutory trust
Người giữ Bitcoin: Coinbase Custody Trust Company, LLC
Người giữ tiền mặt: Bank of New York Mellon
Trong đó, người giữ Bitcoin và người giữ tiền mặt gọi chung là người quản lý.
Thời gian liên quan đến đơn:
Nasdaq ngày 29 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó: Không có
Fidelity
Tên ETF: Wise Origin Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: FD Funds Management LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người quản lý: Fidelity Service Company, Inc. (FSC)
Trợ lý chuyển khoản: Tổ chức bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Đại lý thị trường: Fidelity Distributors Corporation
Người giữ Bitcoin: Fidelity Digital Assets Services, LLC (FDAS)
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó:
Fidelity đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 5 năm 2021, và bị từ chối vào tháng 2 năm 2022.
Ark Invest
Tên ETF: ARK 21Shares Bitcoin ETF
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: 21Shares US LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ tiền mặt (đại lý chuyển khoản): Bank of New York Mellon
Người quản lý: Bank of New York Mellon
Đại lý thị trường: Foreside Global Services, LLC
Người giữ: Coinbase Custody Trust Company, LLC
Trợ lý thị trường: ARK Investment Management LLC
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 25 tháng 4 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 15 tháng 5
Ngày phản hồi lần đầu: 29 tháng 6 (SEC quyết định hoãn quyết định)
Lý do từ chối: Ủy ban cho rằng cần thêm thời gian để xem xét các vấn đề trong quy tắc thay đổi, do đó quyết định hoãn quyết định.
Ngày 30 tháng 6, sàn đã nộp sửa đổi số 2; ngày 11 tháng 7 nộp sửa đổi số 3.
Ngày phản hồi lần hai: 13 tháng 8 (SEC quyết định hoãn quyết định)
Vào ngày 11 tháng 8, SEC đã phát hành tài liệu lấy ý kiến về sửa đổi số 3, thời gian quyết định lại bị hoãn.
Lịch sử nộp đơn trước đó:
Ark Invest đã từng nộp hai lần đơn ETF giao ngay vào năm 2021 và 2022, đều bị từ chối.
Invesco
Tên ETF: Invesco Galaxy Bitcoin ETF
Tên gọi Galaxy xuất phát từ việc ETF này theo dõi Chỉ số Bitcoin Galaxy của Bloomberg.
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: Invesco Capital Management LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ: Công ty Trust của bên thứ ba Mỹ và người giữ đủ tiêu chuẩn (chưa rõ thông tin)
Người quản lý: Quỹ quản lý toàn cầu đã trưởng thành (chưa rõ thông tin)
Trợ lý chuyển khoản: Tổ chức bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó:
Invesco đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 9 năm 2021 và Galaxy đã cùng nộp, rồi rút đơn trong cùng năm.
WisdomTree
Tên ETF: WisdomTree Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: WisdomTree Digital Commodity Services, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Quản lý/Trợ lý chuyển khoản: U.S. Bank Global Fund Services
Người giữ: U.S. Bank, National Association
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó:
WisdomTree đã từng nộp hai lần đơn ETF giao ngay vào tháng 3 năm 2021 và tháng 1 năm 2022, đều bị từ chối.
VanEck
Tên ETF: VanEck Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: VanEck Digital Assets, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người quản lý/Trợ lý chuyển khoản: The State Street Bank and Trust Company
Người trợ lý thị trường: Van Eck Securities Corporation
Người giữ Bitcoin: Người giữ đủ tiêu chuẩn của bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó:
VanEck lần đầu nộp đơn vào tháng 6 năm 2018, rồi rút vào tháng 9 năm 2019. Sau đó, lại nộp vào tháng 3 năm 2021 và tháng 6 năm 2022, đều bị từ chối.
Bitwise
Tên ETF: Bitwise Bitcoin ETP Trust
Sàn giao dịch: NYSE Arca
Nhà bảo trợ: Bitwise Investment Advisers, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ tiền mặt (đại lý chuyển khoản): Tổ chức dịch vụ bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Người giữ Bitcoin: Người giữ của bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Thời gian liên quan đến đơn:
NYSE Arca ngày 28 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 18 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 1 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó:
Bitwise đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 10 năm 2021, rồi bị từ chối vào tháng 6 năm 2022.
Valkyrie
Dự án: Valkyrie Bitcoin Fund
Sàn giao dịch: Nasdaq
Nhà bảo trợ: Valkyrie Digital Assets, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ Bitcoin: Người giữ đủ tiêu chuẩn của bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Người quản lý/Trợ lý chuyển khoản: U.S. Bank Global Fund Services
Thời gian liên quan đến đơn:
Nasdaq ngày 3 tháng 7 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC.
Thông báo trên Federal Register ngày 21 tháng 7
Ngày phản hồi lần đầu: 4 tháng 9
Lịch sử nộp đơn trước đó:
Valkyrie đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 4 năm 2021, rồi bị từ chối vào tháng 12 cùng năm.
Tổng kết
Ark Invest với ARK 21Shares Bitcoin ETF là quỹ giao ngay Bitcoin nộp đơn sớm nhất trong đợt này, đã trải qua hai lần phản hồi và đều bị hoãn. Các ETF còn lại đều có ngày phản hồi lần đầu vào đầu tháng 9.
Ngoài BlackRock, các công ty còn lại đều có kinh nghiệm nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin. Trong đó, VanEck có nhiều kinh nghiệm nhất, bắt đầu từ năm 2018, đã có 3 lần nộp đơn.
Trong 8 hồ sơ nộp đơn, đều có đề cập lý do từ chối trước đó năm 2021, liên quan đến thỏa thuận chia sẻ giám sát (SSA).
Tất cả đều đề xuất giao dịch trên các sàn Nasdaq, Cboe BZX và NYSE Arca, trong đó Cboe BZX chiếm đa số (5/8), có thể liên quan đến thái độ tích cực của Cboe BZX đối với tài sản mã hóa và các sản phẩm phái sinh của nó.
Các hồ sơ nộp đơn đều có mức độ chi tiết khác nhau, ví dụ như Valkyrie và VanEck chưa công bố rõ thông tin người giữ.
Liệu ETF giao ngay Bitcoin có thể được chấp thuận thành công?
Khả năng cao đợt nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin này sẽ được chấp thuận. Lý do chính là tỷ lệ thành công cao của đơn của BlackRock và việc có thêm thỏa thuận SSA.
Tỷ lệ thành công của ETF BlackRock
BlackRock nổi tiếng với các quỹ theo chỉ số (index-tracking). Quỹ chủ lực của họ là (iShares) chiếm gần 50% thị phần ETF tại Mỹ. BlackRock có nhiều kinh nghiệm thành công trong việc được phê duyệt ETF. Theo thống kê, tỷ lệ thành công của các đơn ETF của họ gần như 100%, với 575/576 được chấp thuận. Lần duy nhất thất bại là ETF chủ động quản lý do BlackRock cùng Precidian Investments nộp, bị từ chối vì thiếu minh bạch về lợi nhuận.
Thỏa thuận chia sẻ giám sát SSA
Trong các hồ sơ của 8 tổ chức này, đều có thêm thỏa thuận SSA như lý do từ chối nhiều lần của các ETF giao ngay Bitcoin trước đó.
SSA, viết tắt của Surveillance-Sharing Agreement, là thỏa thuận giữa sàn giao dịch tiền mã hóa và cơ quan quản lý thị trường. Thỏa thuận này cho phép chia sẻ dữ liệu giao dịch và thông tin để giám sát giao dịch. Nếu phát hiện dữ liệu hoặc thông tin khả nghi, chúng sẽ được gửi đồng thời cho cơ quan quản lý, nhà phát hành ETF và sàn giao dịch.
SSA thường được sử dụng trong các trường hợp liên quan đến ETF và các sản phẩm tài chính khác. Nó giúp tăng hiệu quả giám sát thị trường tài chính, hỗ trợ cơ quan quản lý phát hiện thao túng, gian lận và các hành vi giao dịch không đúng mực.
Việc các hồ sơ nộp đơn lần này đều có SSA dự kiến sẽ giúp SEC dễ dàng chấp thuận hơn trong việc chống gian lận và thao túng. Ít nhất, SEC sẽ không thể từ chối như năm 2021 nữa.
Các ETF nào có khả năng thành công?
Xét về thời điểm nộp đơn, 7 trong 8 tổ chức ngoài Ark Invest đều nộp đơn gần như cùng thời điểm cho SEC. Điều này khiến người ta nghi ngờ họ có thông tin nội bộ, cho rằng SEC có thể sẽ chấp thuận ETF giao ngay Bitcoin trong năm nay. Dù chưa thể xác thực, nhưng thái độ này rõ ràng là tích cực.
Ngoài ra, do ngày phản hồi đều gần nhau, khả năng nhiều ETF cùng được chấp thuận hoặc bị trì hoãn cùng lúc là rất cao. Các hồ sơ đề xuất đều có nội dung khá giống nhau, đều có SSA. SEC sẽ khó từ chối một ETF mà chấp thuận ETF khác. Nếu BlackRock được chấp thuận, khả năng cao các ETF còn lại cũng sẽ được duyệt theo.
Dự đoán thời điểm phê duyệt
Dựa trên các lần phê duyệt ETF giao ngay Bitcoin trước đây, khả năng ETF được phê duyệt ngay trong lần phản hồi đầu hoặc thứ hai là rất thấp. SEC thường kéo dài tối đa 240 ngày để ra quyết định từ khi nhận đơn, rồi mới từ chối. Dù lần này SEC không thể dùng lý do đó để từ chối, nhưng với thái độ thường xuyên hoãn của họ đối với thị trường crypto, khả năng họ sẽ tìm lý do khác để trì hoãn phản hồi là rất cao. Cuối cùng, khi gần đến ngày phản hồi cuối cùng, họ mới đưa ra quyết định.
Ngoài ra, việc lựa chọn người giữ Bitcoin trong ETF cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của SEC. Người giữ Bitcoin cần có uy tín, kinh nghiệm trong lĩnh vực crypto và được SEC công nhận (có thể giám sát giao dịch). Ví dụ, BlackRock đã đề cập rõ Coinbase sẽ là người giữ Bitcoin. Tranh chấp pháp lý trước đó giữa Coinbase và SEC có thể ảnh hưởng đến quyết định cuối cùng. Mặc dù tranh chấp này không liên quan trực tiếp đến Bitcoin, nhưng có thể làm trì hoãn hồ sơ.
Dựa trên đó, dự đoán thời điểm khả thi nhất để ETF giao ngay Bitcoin được phê duyệt là sau 240 ngày kể từ khi công bố thông báo 19b-4 của liên bang.
Các trường hợp thất bại của ETF giao ngay Bitcoin
Xét về lịch sử, phần lớn các đơn ETF giao ngay Bitcoin đều nộp trong năm 2021. Theo dữ liệu, trong năm đó có khoảng 13 tổ chức đầu tư/quản lý tài sản truyền thống và crypto đã nộp đơn xin ETF giao ngay Bitcoin. Bao gồm Fidelity, SkyBridge, Grayscale, Ark Invest, Invesco,…
Nguyên nhân chính của làn sóng nộp đơn này là do ảnh hưởng của ông Gary Gensler khi nhậm chức. Gensler, khi đó là Chủ tịch SEC, là người ủng hộ mạnh mẽ ngành crypto và Bitcoin, mang lại tâm lý tích cực cho thị trường, dẫn đến cuộc đua ETF giao ngay Bitcoin.
Tuy nhiên, không lâu sau, ông trở thành người phản diện trong thị trường crypto. Nếu bạn quan tâm câu chuyện của Gensler, có thể đọc series tiểu sử của chúng tôi: “Gary Gensler còn đáng kỳ vọng trong thị trường crypto không?”
Tuy nhiên, do thị trường Bitcoin chưa trưởng thành và các lo ngại về quy định của SEC, hầu hết các đơn ETF giao ngay đều bị từ chối. Cuộc chơi này kết thúc trong thất bại của các tổ chức.
Dưới đây là hai ví dụ, phân tích nguyên nhân chính của thất bại trong đợt nộp đơn này.
Fidelity
Tháng 5 năm 2021, Cboe BZX đã nộp đề xuất cho Wise Origin Bitcoin Trust. Quỹ này do Fidelity khởi xướng, Fidelity Service Company Inc làm quản lý, Fidelity Digital Assets Services, LLC làm người giữ, và Delaware Trust Company làm người ủy thác.
Sau 240 ngày xem xét, SEC ngày 1 tháng 2 năm 2022 đã từ chối đơn. Lý do là SEC cho rằng để phát hành ETF giao ngay Bitcoin, cần có thỏa thuận SSA để đáp ứng yêu cầu giám sát.
SSA, viết tắt của Surveillance-Sharing Agreement, là thỏa thuận giữa sàn giao dịch tiền mã hóa và cơ quan quản lý thị trường. Thỏa thuận này cho phép chia sẻ dữ liệu giao dịch để giám sát. Nếu phát hiện dữ liệu khả nghi, sẽ gửi đồng thời cho các bên liên quan. Trong thời điểm đó, Cboe BZX chưa áp dụng SSA, nên SEC cho rằng rủi ro gian lận và thao túng là cao, từ chối đơn.
Grayscale
Tháng 10 năm 2021, NYSE Arca đã nộp đề xuất chuyển đổi GBTC thành ETF giao ngay Bitcoin. Nếu được chấp thuận, GBTC sẽ hỗ trợ rút tiền, giá sẽ neo theo giá Bitcoin thực.
Đề xuất do Grayscale khởi xướng, với Grayscale Investments, LLC làm nhà bảo trợ, Coinbase Custody Trust Company, LLC làm người giữ, và Delaware Trust Company làm người ủy thác. Tháng 7 năm 2022, SEC từ chối, lý do tương tự như Fidelity, lo ngại rủi ro gian lận, thao túng. Dù sau đó Grayscale kiện tụng, cuối cùng đơn vẫn thất bại.
Các đơn ETF giao ngay Bitcoin khác nộp trong năm đó cũng đều bị SEC từ chối, đều do thiếu SSA, và bị kéo dài thời gian phản hồi.
ETF Bitcoin là gì?
ETF Bitcoin là quỹ giao dịch trên sàn gồm Bitcoin hoặc các tài sản liên quan theo dõi giá Bitcoin. ETF là quỹ mở, theo dõi chỉ số, hàng hóa hoặc nhóm tài sản nhất định. Giao dịch ETF giống như cổ phiếu, có thể mua bán trong ngày trên sàn chứng khoán.
Ví dụ: Bitcoin giao ngay, cổ phiếu liên quan đến Bitcoin, hợp đồng tương lai, hàng hóa đều có thể là tài sản liên quan đến giá Bitcoin. Do đó, ETF Bitcoin gồm ETF hợp đồng tương lai Bitcoin, ETF giao ngay Bitcoin, ETF hàng hóa Bitcoin, v.v. Mua ETF Bitcoin cũng là đầu tư gián tiếp vào Bitcoin. Khi giá Bitcoin tăng, giá ETF cũng tăng, ngược lại.
Khái niệm ETF Bitcoin bắt nguồn từ giai đoạn phát triển ban đầu của tiền mã hóa. Khi đó, do sự phổ biến của crypto và giá Bitcoin tăng vọt, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ, bình thường muốn đầu tư vào Bitcoin. Nhưng do tính rủi ro cao của thị trường crypto và các yếu tố pháp lý, đa số không muốn đầu tư trực tiếp. Họ muốn đầu tư qua một phương thức an toàn, hợp pháp. Chính vì vậy, ETF Bitcoin ra đời, giúp các nhà đầu tư truyền thống có thể đầu tư liên quan đến Bitcoin một cách hợp pháp và gián tiếp.
Hiện nay, ETF Bitcoin chủ yếu chia thành hai loại: ETF hợp đồng tương lai Bitcoin và ETF giao ngay Bitcoin.
ETF hợp đồng tương lai Bitcoin
ETF hợp đồng tương lai Bitcoin là quỹ dựa trên hợp đồng tương lai Bitcoin.
Trong tài chính truyền thống, hợp đồng tương lai là hợp đồng tiêu chuẩn, hai bên đồng ý trao đổi một lượng tài sản nhất định vào ngày cụ thể với giá cố định. Hợp đồng tương lai Bitcoin cũng tương tự, hai bên thỏa thuận mua bán một lượng Bitcoin cố định vào ngày nhất định với giá đã định. ETF hợp đồng tương lai Bitcoin dựa trên giá hiện tại của Bitcoin, tạo hợp đồng và giao dịch trên sàn nhất định. Nói đơn giản, nếu nhà đầu tư mua hợp đồng tương lai Bitcoin đến ngày đáo hạn có giá cao hơn giá đã thỏa thuận, họ sẽ có lợi nhuận, ngược lại thì không.
Trong tất cả các ETF Bitcoin, ETF hợp đồng tương lai Bitcoin là loại đã phát hành nhiều nhất, gồm các thị trường như Mỹ, Hồng Kông, Canada. Tại Mỹ, có 7 ETF hợp đồng tương lai Bitcoin, nổi bật như ProShares Bitcoin Strategy ETF (BITO), Valkyrie Bitcoin Strategy ETF (BTF), và VanEck Bitcoin Strategy ETF (XBTF).
Trong đó, ETF hợp đồng tương lai Bitcoin nổi tiếng nhất là của ProShares, ra mắt trên NYSE Arca, tên là ProShares Bitcoin Strategy ETF (BITO), được SEC phê duyệt ngày 19 tháng 10 năm 2021, là ETF Bitcoin đầu tiên tại Mỹ.
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
ETF giao ngay Bitcoin
Các quỹ giao ngay Bitcoin nào có
Xét về cấu trúc, hiện nay trên thị trường các sản phẩm quỹ liên quan đến Bitcoin giao ngay thường được chia thành hai loại để thảo luận: một là các quỹ tín thác Bitcoin tiêu biểu như Grayscale GBTC; hai là các quỹ ETF giao ngay Bitcoin thực sự như BlackRock đã nộp đơn xin iShares Bitcoin Trust.
Chúng đều dựa trên Bitcoin giao ngay, theo dõi giá thị trường của Bitcoin. Nhưng điểm khác biệt là GBTC không có chức năng mua lại; trong khi ETF giao ngay Bitcoin có thể rút tiền bằng Bitcoin giao ngay bất cứ lúc nào.
Quỹ tín thác Bitcoin - GBTC Grayscale phát triển Quỹ tín thác Bitcoin của Grayscale (GBTC) về lý thuyết là quỹ giao ngay Bitcoin đầu tiên hợp lệ trên thị trường. Về bản chất, nó là một quỹ tín thác.
Nói đơn giản, GBTC có hai phương thức đăng ký: đăng ký bằng vật chất và đăng ký bằng tiền mặt.
Đăng ký vật chất: nhà đầu tư gửi Bitcoin cho Grayscale để đổi lấy một lượng GBTC nhất định. Đăng ký tiền mặt: nhà đầu tư gửi tiền mặt cho Grayscale, sau đó Grayscale mua Bitcoin và gửi số lượng GBTC tương ứng cho nhà đầu tư. Sau khi đăng ký GBTC, nhà đầu tư sẽ trải qua thời gian khóa 6 tháng, và sau khi mở khóa không được rút Bitcoin từ Grayscale. Nói cách khác, cơ chế đổi của GBTC là một chiều, chỉ có thể đổi ra chứ không thể đổi lại. Nó chỉ có thể giao dịch trên thị trường thứ cấp.
Điều này có nghĩa là GBTC về bản chất là không gắn kết với Bitcoin, giá của nó chủ yếu phụ thuộc vào tình hình giao dịch trên thị trường thứ cấp.
Khi thị trường thịnh vượng, GBTC sẽ có giá trị chênh lệch dương, tổng giá trị thị trường của GBTC sẽ vượt quá giá trị Bitcoin trong quỹ tín thác. Ngược lại, khi thị trường suy thoái, GBTC sẽ có giá trị chênh lệch âm, tức là tổng giá trị thị trường của GBTC thấp hơn giá trị Bitcoin trong quỹ.
Nói cách khác, giá trị thị trường của GBTC không thể neo vào giá trị thị trường của Bitcoin. Do đó, GBTC không thể coi là ETF giao ngay Bitcoin, và cũng không phải là một sản phẩm quỹ giao ngay Bitcoin “hoàn hảo”.
ETF giao ngay Bitcoin ETF giao ngay Bitcoin là một sản phẩm quỹ giao dịch trên sàn, có giá liên kết chặt chẽ với chỉ số giá Bitcoin. Nó theo dõi giá thị trường thực của Bitcoin và có thể rút Bitcoin giao ngay bất cứ lúc nào. Nói cách khác, so với GBTC, ETF giao ngay Bitcoin gần như không gặp phải vấn đề chênh lệch giá hoặc giá trị thấp hơn, giá của nó sẽ gần hơn với giá thị trường của Bitcoin.
Ngoài ra, phí của ETF giao ngay Bitcoin còn rẻ hơn, thường trong khoảng 0.5-1%; trong khi phí quản lý hàng năm của GBTC là 2%, gần gấp đôi ETF giao ngay. Thêm vào đó, ETF Bitcoin không có thời gian khóa, tính thanh khoản cũng cao hơn.
Tổng thể, ETF giao ngay Bitcoin vượt trội hơn GBTC về theo dõi giá, chi phí và các mặt khác. Đồng thời, nó cũng giống như GBTC, giúp nhà đầu tư có thể đầu tư Bitcoin một cách hợp pháp mà không cần phải mua và lưu giữ Bitcoin thực tế.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng do các yếu tố như quy định, rủi ro thao túng giá cả, hiện tại SEC vẫn chưa phê duyệt bất kỳ sản phẩm ETF nào sở hữu Bitcoin giao ngay. Tức là, tính đến thời điểm này, vẫn chưa có ETF giao ngay Bitcoin thực sự nào được niêm yết tại Mỹ.
Tình hình nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin năm 2023
Tháng 6 năm 2023, tập đoàn quản lý tài sản BlackRock đã nộp đơn xin iShares Bitcoin Trust, mở ra vòng thi đấu mới về ETF giao ngay Bitcoin. Dưới tác động của BlackRock, nhiều tổ chức đầu tư/quản lý tài sản đã tham gia cuộc đua này. Tính đến tháng 8 năm 2023, bao gồm BlackRock, đã có 8 tổ chức nộp đơn xin ETF giao ngay Bitcoin lên SEC.
Tổng hợp thông tin ETF giao ngay Bitcoin năm 2023
Theo quy trình nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin do SEC công bố, sau khi SEC đăng tải thông báo 19b-4 trên Bản tin Liên bang, thời gian quyết định của ETF sẽ bắt đầu tính.
Thời gian quyết định của SEC đối với đơn ETF giao ngay Bitcoin là 240 ngày. Trong quá trình này sẽ có 3 lần phản hồi công khai. Các ngày phản hồi cách nhau lần lượt là 45 ngày, 45 ngày, 90 ngày, 60 ngày. Nói cách khác, trước khi SEC đưa ra quyết định cuối cùng (chấp thuận hoặc từ chối), SEC có thể trì hoãn kết quả của đơn đăng ký ETF tối đa 3 lần. Đồng thời, SEC có quyền phê duyệt hoặc từ chối đơn bất cứ lúc nào trong quá trình quyết định.
Quy trình cụ thể nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin như sau: Quy trình nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin Lấy ví dụ của BlackRock, SEC ngày 19 tháng 7 đã đăng tải trên Bản tin Liên bang tài liệu thay đổi quy tắc của iShares Bitcoin Trust theo quy định 19b-4. Do đó, từ ngày 19 tháng 7 cộng thêm 45 ngày là hạn chót phản hồi lần đầu của iShares Bitcoin Trust, tức là ngày 2 tháng 9. Nếu trước hạn này SEC quyết định hoãn quyết định, thì lần phản hồi tiếp theo sẽ bị dời sang sau 45 ngày. Và ngày 15 tháng 3 năm 2024, sau 240 ngày, chính là ngày phản hồi cuối cùng của iShares Bitcoin Trust.
Dưới đây là thông tin cụ thể của 8 tổ chức này, bao gồm tên dự án đăng ký, sàn niêm yết, nhà bảo trợ, người ủy thác, người quản lý, thời gian nộp đơn, và lịch sử các lần nộp đơn trước đó.
BlackRock Tên ETF: iShares Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Nasdaq
Nhà bảo trợ: BlackRock Fund Advisors
Người ủy thác: Delaware statutory trust
Người giữ Bitcoin: Coinbase Custody Trust Company, LLC
Người giữ tiền mặt: Bank of New York Mellon
Trong đó, người giữ Bitcoin và người giữ tiền mặt gọi chung là người quản lý.
Thời gian liên quan đến đơn:
Nasdaq ngày 29 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó: Không có
Fidelity Tên ETF: Wise Origin Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: FD Funds Management LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người quản lý: Fidelity Service Company, Inc. (FSC)
Trợ lý chuyển khoản: Tổ chức bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Đại lý thị trường: Fidelity Distributors Corporation
Người giữ Bitcoin: Fidelity Digital Assets Services, LLC (FDAS)
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó:
Fidelity đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 5 năm 2021, và bị từ chối vào tháng 2 năm 2022.
Ark Invest Tên ETF: ARK 21Shares Bitcoin ETF
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: 21Shares US LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ tiền mặt (đại lý chuyển khoản): Bank of New York Mellon
Người quản lý: Bank of New York Mellon
Đại lý thị trường: Foreside Global Services, LLC
Người giữ: Coinbase Custody Trust Company, LLC
Trợ lý thị trường: ARK Investment Management LLC
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 25 tháng 4 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 15 tháng 5 Ngày phản hồi lần đầu: 29 tháng 6 (SEC quyết định hoãn quyết định) Lý do từ chối: Ủy ban cho rằng cần thêm thời gian để xem xét các vấn đề trong quy tắc thay đổi, do đó quyết định hoãn quyết định.
Ngày 30 tháng 6, sàn đã nộp sửa đổi số 2; ngày 11 tháng 7 nộp sửa đổi số 3.
Ngày phản hồi lần hai: 13 tháng 8 (SEC quyết định hoãn quyết định) Vào ngày 11 tháng 8, SEC đã phát hành tài liệu lấy ý kiến về sửa đổi số 3, thời gian quyết định lại bị hoãn.
Lịch sử nộp đơn trước đó:
Ark Invest đã từng nộp hai lần đơn ETF giao ngay vào năm 2021 và 2022, đều bị từ chối.
Invesco Tên ETF: Invesco Galaxy Bitcoin ETF
Tên gọi Galaxy xuất phát từ việc ETF này theo dõi Chỉ số Bitcoin Galaxy của Bloomberg.
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: Invesco Capital Management LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ: Công ty Trust của bên thứ ba Mỹ và người giữ đủ tiêu chuẩn (chưa rõ thông tin)
Người quản lý: Quỹ quản lý toàn cầu đã trưởng thành (chưa rõ thông tin)
Trợ lý chuyển khoản: Tổ chức bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó:
Invesco đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 9 năm 2021 và Galaxy đã cùng nộp, rồi rút đơn trong cùng năm.
WisdomTree Tên ETF: WisdomTree Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: WisdomTree Digital Commodity Services, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Quản lý/Trợ lý chuyển khoản: U.S. Bank Global Fund Services
Người giữ: U.S. Bank, National Association
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó:
WisdomTree đã từng nộp hai lần đơn ETF giao ngay vào tháng 3 năm 2021 và tháng 1 năm 2022, đều bị từ chối.
VanEck Tên ETF: VanEck Bitcoin Trust
Sàn giao dịch: Cboe BZX
Nhà bảo trợ: VanEck Digital Assets, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người quản lý/Trợ lý chuyển khoản: The State Street Bank and Trust Company
Người trợ lý thị trường: Van Eck Securities Corporation
Người giữ Bitcoin: Người giữ đủ tiêu chuẩn của bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Thời gian liên quan đến đơn:
Cboe BZX ngày 30 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 19 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 2 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó:
VanEck lần đầu nộp đơn vào tháng 6 năm 2018, rồi rút vào tháng 9 năm 2019. Sau đó, lại nộp vào tháng 3 năm 2021 và tháng 6 năm 2022, đều bị từ chối.
Bitwise Tên ETF: Bitwise Bitcoin ETP Trust
Sàn giao dịch: NYSE Arca
Nhà bảo trợ: Bitwise Investment Advisers, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ tiền mặt (đại lý chuyển khoản): Tổ chức dịch vụ bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Người giữ Bitcoin: Người giữ của bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Thời gian liên quan đến đơn:
NYSE Arca ngày 28 tháng 6 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 18 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 1 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó:
Bitwise đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 10 năm 2021, rồi bị từ chối vào tháng 6 năm 2022.
Valkyrie Dự án: Valkyrie Bitcoin Fund
Sàn giao dịch: Nasdaq
Nhà bảo trợ: Valkyrie Digital Assets, LLC
Người ủy thác: Delaware Trust Company
Người giữ Bitcoin: Người giữ đủ tiêu chuẩn của bên thứ ba (chưa rõ thông tin)
Người quản lý/Trợ lý chuyển khoản: U.S. Bank Global Fund Services
Thời gian liên quan đến đơn:
Nasdaq ngày 3 tháng 7 năm 2023 đã nộp hồ sơ đề xuất thay đổi quy tắc lên SEC. Thông báo trên Federal Register ngày 21 tháng 7 Ngày phản hồi lần đầu: 4 tháng 9 Lịch sử nộp đơn trước đó:
Valkyrie đã từng nộp đơn ETF giao ngay vào tháng 4 năm 2021, rồi bị từ chối vào tháng 12 cùng năm.
Tổng kết Ark Invest với ARK 21Shares Bitcoin ETF là quỹ giao ngay Bitcoin nộp đơn sớm nhất trong đợt này, đã trải qua hai lần phản hồi và đều bị hoãn. Các ETF còn lại đều có ngày phản hồi lần đầu vào đầu tháng 9. Ngoài BlackRock, các công ty còn lại đều có kinh nghiệm nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin. Trong đó, VanEck có nhiều kinh nghiệm nhất, bắt đầu từ năm 2018, đã có 3 lần nộp đơn. Trong 8 hồ sơ nộp đơn, đều có đề cập lý do từ chối trước đó năm 2021, liên quan đến thỏa thuận chia sẻ giám sát (SSA). Tất cả đều đề xuất giao dịch trên các sàn Nasdaq, Cboe BZX và NYSE Arca, trong đó Cboe BZX chiếm đa số (5/8), có thể liên quan đến thái độ tích cực của Cboe BZX đối với tài sản mã hóa và các sản phẩm phái sinh của nó. Các hồ sơ nộp đơn đều có mức độ chi tiết khác nhau, ví dụ như Valkyrie và VanEck chưa công bố rõ thông tin người giữ.
Liệu ETF giao ngay Bitcoin có thể được chấp thuận thành công?
Khả năng cao đợt nộp đơn ETF giao ngay Bitcoin này sẽ được chấp thuận. Lý do chính là tỷ lệ thành công cao của đơn của BlackRock và việc có thêm thỏa thuận SSA.
Tỷ lệ thành công của ETF BlackRock BlackRock nổi tiếng với các quỹ theo chỉ số (index-tracking). Quỹ chủ lực của họ là (iShares) chiếm gần 50% thị phần ETF tại Mỹ. BlackRock có nhiều kinh nghiệm thành công trong việc được phê duyệt ETF. Theo thống kê, tỷ lệ thành công của các đơn ETF của họ gần như 100%, với 575/576 được chấp thuận. Lần duy nhất thất bại là ETF chủ động quản lý do BlackRock cùng Precidian Investments nộp, bị từ chối vì thiếu minh bạch về lợi nhuận.
Thỏa thuận chia sẻ giám sát SSA Trong các hồ sơ của 8 tổ chức này, đều có thêm thỏa thuận SSA như lý do từ chối nhiều lần của các ETF giao ngay Bitcoin trước đó.
SSA, viết tắt của Surveillance-Sharing Agreement, là thỏa thuận giữa sàn giao dịch tiền mã hóa và cơ quan quản lý thị trường. Thỏa thuận này cho phép chia sẻ dữ liệu giao dịch và thông tin để giám sát giao dịch. Nếu phát hiện dữ liệu hoặc thông tin khả nghi, chúng sẽ được gửi đồng thời cho cơ quan quản lý, nhà phát hành ETF và sàn giao dịch.
SSA thường được sử dụng trong các trường hợp liên quan đến ETF và các sản phẩm tài chính khác. Nó giúp tăng hiệu quả giám sát thị trường tài chính, hỗ trợ cơ quan quản lý phát hiện thao túng, gian lận và các hành vi giao dịch không đúng mực.
Việc các hồ sơ nộp đơn lần này đều có SSA dự kiến sẽ giúp SEC dễ dàng chấp thuận hơn trong việc chống gian lận và thao túng. Ít nhất, SEC sẽ không thể từ chối như năm 2021 nữa.
Các ETF nào có khả năng thành công? Xét về thời điểm nộp đơn, 7 trong 8 tổ chức ngoài Ark Invest đều nộp đơn gần như cùng thời điểm cho SEC. Điều này khiến người ta nghi ngờ họ có thông tin nội bộ, cho rằng SEC có thể sẽ chấp thuận ETF giao ngay Bitcoin trong năm nay. Dù chưa thể xác thực, nhưng thái độ này rõ ràng là tích cực.
Ngoài ra, do ngày phản hồi đều gần nhau, khả năng nhiều ETF cùng được chấp thuận hoặc bị trì hoãn cùng lúc là rất cao. Các hồ sơ đề xuất đều có nội dung khá giống nhau, đều có SSA. SEC sẽ khó từ chối một ETF mà chấp thuận ETF khác. Nếu BlackRock được chấp thuận, khả năng cao các ETF còn lại cũng sẽ được duyệt theo.
Dự đoán thời điểm phê duyệt Dựa trên các lần phê duyệt ETF giao ngay Bitcoin trước đây, khả năng ETF được phê duyệt ngay trong lần phản hồi đầu hoặc thứ hai là rất thấp. SEC thường kéo dài tối đa 240 ngày để ra quyết định từ khi nhận đơn, rồi mới từ chối. Dù lần này SEC không thể dùng lý do đó để từ chối, nhưng với thái độ thường xuyên hoãn của họ đối với thị trường crypto, khả năng họ sẽ tìm lý do khác để trì hoãn phản hồi là rất cao. Cuối cùng, khi gần đến ngày phản hồi cuối cùng, họ mới đưa ra quyết định.
Ngoài ra, việc lựa chọn người giữ Bitcoin trong ETF cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định của SEC. Người giữ Bitcoin cần có uy tín, kinh nghiệm trong lĩnh vực crypto và được SEC công nhận (có thể giám sát giao dịch). Ví dụ, BlackRock đã đề cập rõ Coinbase sẽ là người giữ Bitcoin. Tranh chấp pháp lý trước đó giữa Coinbase và SEC có thể ảnh hưởng đến quyết định cuối cùng. Mặc dù tranh chấp này không liên quan trực tiếp đến Bitcoin, nhưng có thể làm trì hoãn hồ sơ.
Dựa trên đó, dự đoán thời điểm khả thi nhất để ETF giao ngay Bitcoin được phê duyệt là sau 240 ngày kể từ khi công bố thông báo 19b-4 của liên bang.
Các trường hợp thất bại của ETF giao ngay Bitcoin
Xét về lịch sử, phần lớn các đơn ETF giao ngay Bitcoin đều nộp trong năm 2021. Theo dữ liệu, trong năm đó có khoảng 13 tổ chức đầu tư/quản lý tài sản truyền thống và crypto đã nộp đơn xin ETF giao ngay Bitcoin. Bao gồm Fidelity, SkyBridge, Grayscale, Ark Invest, Invesco,…
Nguyên nhân chính của làn sóng nộp đơn này là do ảnh hưởng của ông Gary Gensler khi nhậm chức. Gensler, khi đó là Chủ tịch SEC, là người ủng hộ mạnh mẽ ngành crypto và Bitcoin, mang lại tâm lý tích cực cho thị trường, dẫn đến cuộc đua ETF giao ngay Bitcoin.
Tuy nhiên, không lâu sau, ông trở thành người phản diện trong thị trường crypto. Nếu bạn quan tâm câu chuyện của Gensler, có thể đọc series tiểu sử của chúng tôi: “Gary Gensler còn đáng kỳ vọng trong thị trường crypto không?”
Tuy nhiên, do thị trường Bitcoin chưa trưởng thành và các lo ngại về quy định của SEC, hầu hết các đơn ETF giao ngay đều bị từ chối. Cuộc chơi này kết thúc trong thất bại của các tổ chức.
Dưới đây là hai ví dụ, phân tích nguyên nhân chính của thất bại trong đợt nộp đơn này.
Fidelity Tháng 5 năm 2021, Cboe BZX đã nộp đề xuất cho Wise Origin Bitcoin Trust. Quỹ này do Fidelity khởi xướng, Fidelity Service Company Inc làm quản lý, Fidelity Digital Assets Services, LLC làm người giữ, và Delaware Trust Company làm người ủy thác.
Sau 240 ngày xem xét, SEC ngày 1 tháng 2 năm 2022 đã từ chối đơn. Lý do là SEC cho rằng để phát hành ETF giao ngay Bitcoin, cần có thỏa thuận SSA để đáp ứng yêu cầu giám sát.
SSA, viết tắt của Surveillance-Sharing Agreement, là thỏa thuận giữa sàn giao dịch tiền mã hóa và cơ quan quản lý thị trường. Thỏa thuận này cho phép chia sẻ dữ liệu giao dịch để giám sát. Nếu phát hiện dữ liệu khả nghi, sẽ gửi đồng thời cho các bên liên quan. Trong thời điểm đó, Cboe BZX chưa áp dụng SSA, nên SEC cho rằng rủi ro gian lận và thao túng là cao, từ chối đơn.
Grayscale Tháng 10 năm 2021, NYSE Arca đã nộp đề xuất chuyển đổi GBTC thành ETF giao ngay Bitcoin. Nếu được chấp thuận, GBTC sẽ hỗ trợ rút tiền, giá sẽ neo theo giá Bitcoin thực.
Đề xuất do Grayscale khởi xướng, với Grayscale Investments, LLC làm nhà bảo trợ, Coinbase Custody Trust Company, LLC làm người giữ, và Delaware Trust Company làm người ủy thác. Tháng 7 năm 2022, SEC từ chối, lý do tương tự như Fidelity, lo ngại rủi ro gian lận, thao túng. Dù sau đó Grayscale kiện tụng, cuối cùng đơn vẫn thất bại.
Các đơn ETF giao ngay Bitcoin khác nộp trong năm đó cũng đều bị SEC từ chối, đều do thiếu SSA, và bị kéo dài thời gian phản hồi.
ETF Bitcoin là gì?
ETF Bitcoin là quỹ giao dịch trên sàn gồm Bitcoin hoặc các tài sản liên quan theo dõi giá Bitcoin. ETF là quỹ mở, theo dõi chỉ số, hàng hóa hoặc nhóm tài sản nhất định. Giao dịch ETF giống như cổ phiếu, có thể mua bán trong ngày trên sàn chứng khoán.
Ví dụ: Bitcoin giao ngay, cổ phiếu liên quan đến Bitcoin, hợp đồng tương lai, hàng hóa đều có thể là tài sản liên quan đến giá Bitcoin. Do đó, ETF Bitcoin gồm ETF hợp đồng tương lai Bitcoin, ETF giao ngay Bitcoin, ETF hàng hóa Bitcoin, v.v. Mua ETF Bitcoin cũng là đầu tư gián tiếp vào Bitcoin. Khi giá Bitcoin tăng, giá ETF cũng tăng, ngược lại.
Khái niệm ETF Bitcoin bắt nguồn từ giai đoạn phát triển ban đầu của tiền mã hóa. Khi đó, do sự phổ biến của crypto và giá Bitcoin tăng vọt, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ, bình thường muốn đầu tư vào Bitcoin. Nhưng do tính rủi ro cao của thị trường crypto và các yếu tố pháp lý, đa số không muốn đầu tư trực tiếp. Họ muốn đầu tư qua một phương thức an toàn, hợp pháp. Chính vì vậy, ETF Bitcoin ra đời, giúp các nhà đầu tư truyền thống có thể đầu tư liên quan đến Bitcoin một cách hợp pháp và gián tiếp.
Hiện nay, ETF Bitcoin chủ yếu chia thành hai loại: ETF hợp đồng tương lai Bitcoin và ETF giao ngay Bitcoin.
ETF hợp đồng tương lai Bitcoin ETF hợp đồng tương lai Bitcoin là quỹ dựa trên hợp đồng tương lai Bitcoin.
Trong tài chính truyền thống, hợp đồng tương lai là hợp đồng tiêu chuẩn, hai bên đồng ý trao đổi một lượng tài sản nhất định vào ngày cụ thể với giá cố định. Hợp đồng tương lai Bitcoin cũng tương tự, hai bên thỏa thuận mua bán một lượng Bitcoin cố định vào ngày nhất định với giá đã định. ETF hợp đồng tương lai Bitcoin dựa trên giá hiện tại của Bitcoin, tạo hợp đồng và giao dịch trên sàn nhất định. Nói đơn giản, nếu nhà đầu tư mua hợp đồng tương lai Bitcoin đến ngày đáo hạn có giá cao hơn giá đã thỏa thuận, họ sẽ có lợi nhuận, ngược lại thì không.
Trong tất cả các ETF Bitcoin, ETF hợp đồng tương lai Bitcoin là loại đã phát hành nhiều nhất, gồm các thị trường như Mỹ, Hồng Kông, Canada. Tại Mỹ, có 7 ETF hợp đồng tương lai Bitcoin, nổi bật như ProShares Bitcoin Strategy ETF (BITO), Valkyrie Bitcoin Strategy ETF (BTF), và VanEck Bitcoin Strategy ETF (XBTF).
Trong đó, ETF hợp đồng tương lai Bitcoin nổi tiếng nhất là của ProShares, ra mắt trên NYSE Arca, tên là ProShares Bitcoin Strategy ETF (BITO), được SEC phê duyệt ngày 19 tháng 10 năm 2021, là ETF Bitcoin đầu tiên tại Mỹ.