Tại sao nhà đầu tư cần đọc Báo cáo lợi nhuận và lỗ (Profit and Loss Statement)?

Dành cho những ai quan tâm đầu tư hoặc theo dõi kết quả hoạt động của công ty, điều quan trọng nhất là phải hiểu rõ rằng thực sự lợi nhuận hoặc lỗ của doanh nghiệp đến từ đâu và liệu nó có thể duy trì được trong thời gian tới hay không. Đây là lý do tại sao báo cáo lợi nhuận lỗ là tài liệu quan trọng mà mọi người nên biết và hiểu, bất kể bạn là nhà quản lý, nhà đầu tư hay chỉ đơn thuần quan tâm theo dõi tình hình tài chính của công ty.

Báo cáo lợi nhuận lỗ (Profit and Loss Statement) là gì?

Báo cáo lợi nhuận lỗ, còn gọi là P&L hoặc Profit and Loss Statement, là tài liệu kế toán tổng hợp kết quả hoạt động của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định, có thể là hàng tháng, hàng quý hoặc hàng năm.

Tài liệu này thể hiện:

• Doanh thu thu về bao nhiêu (doanh thu)
• Chi phí đã chi bao nhiêu (chi phí)
• Sau khi trừ tất cả chi phí, còn lại lợi nhuận hay lỗ là bao nhiêu (lợi nhuận ròng)

Tầm quan trọng của báo cáo lợi nhuận lỗ không chỉ nằm ở con số mà còn ở câu chuyện nó kể về doanh nghiệp - quản lý của công ty đang đi theo hướng nào, có hiệu quả trong việc tạo ra lợi nhuận hay không, và cần phát triển những lĩnh vực nào tiếp theo.

Nguyên tắc tính toán cơ bản

Công thức toán học đằng sau báo cáo lợi nhuận lỗ rất đơn giản:

Tổng doanh thu − Tổng chi phí = Lợi nhuận hoặc lỗ

Nếu sau khi trừ đi các khoản này, kết quả là số dương, nghĩa là có lợi nhuận. Ngược lại, nếu là số âm, doanh nghiệp đang lỗ trong kỳ đó.

Phân tích chi tiết báo cáo lợi nhuận lỗ

Trong thực tế, báo cáo lợi nhuận lỗ không đơn giản chỉ như vậy. Nó được chia thành nhiều bước để thể hiện rõ từng khía cạnh của hoạt động:

Các mức lợi nhuận thể hiện điều gì?

Lợi nhuận gộp (Gross Profit)

Cho biết sau khi bán hàng và trừ giá vốn, còn lại lợi nhuận hay không. Nếu lợi nhuận gộp thấp, có thể là do chi phí sản xuất cao hoặc giá bán không đủ cao.

Lợi nhuận từ hoạt động (EBIT)

Mức này cho biết sau khi trừ các chi phí bán hàng, quản lý và doanh thu khác, doanh nghiệp chính có tạo ra lợi nhuận hay không. Con số này rất quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động.

Lợi nhuận ròng (Net Income)

Đây là “dòng cuối cùng” (Bottom Line) - con số mà ai cũng quan tâm, vì nó thể hiện sau tất cả các khoản, doanh nghiệp còn lại bao nhiêu lợi nhuận thực sự.

Hai dạng trình bày báo cáo lợi nhuận lỗ

1. Dạng báo cáo (Report Form)

Cách này sắp xếp dữ liệu theo dạng tuyến tính, từ tổng doanh thu đến lợi nhuận ròng, giống như kể câu chuyện từ đầu đến cuối.

Ưu điểm:

• Dễ đọc, dễ hiểu ngay lập tức
• Cấu trúc rõ ràng, phù hợp cho người mới bắt đầu
• Thể hiện dòng chảy tiền rõ ràng

2. Dạng tài khoản (Account Form)

Cách này chia trang thành hai phần - bên trái và bên phải. Bên trái là chi phí, bên phải là doanh thu, giống như cân bằng.

Ưu điểm:

• Hiển thị rõ sự cân đối giữa doanh thu và chi phí
• Được chấp nhận bởi các cơ quan nhà nước và tổ chức tài chính
• Có tính chính thức và đáng tin cậy

Khi nào nên đọc báo cáo lợi nhuận lỗ?

Bước đầu: Kiểm tra thời gian Thường xuyên so sánh các con số có thể sai lệch nếu không rõ kỳ hạn. Ví dụ, báo cáo lợi nhuận lỗ của quý khác với báo cáo năm, cần đọc rõ.

Bước thứ hai: Xem nguồn doanh thu Xác định doanh nghiệp tạo ra doanh thu từ nguồn nào, nguồn nào là chính, nguồn nào là phụ. Nếu doanh thu phụ quá nhiều, có thể cho thấy hoạt động chính không vững mạnh.

Bước thứ ba: Phân tích chi phí Các loại chi phí khác nhau. Nếu chi phí của một khoản nào đó cao hơn bình thường, cần kiểm tra lý do hoặc cảnh báo.

Bước thứ tư: So sánh với các kỳ trước Đừng chỉ xem một kỳ, hãy nhìn xu hướng trong nhiều kỳ. Lợi nhuận tăng hay giảm? Xu hướng tích cực hay tiêu cực?

Tóm lại: Tại sao điều này lại quan trọng đối với bạn?

Báo cáo lợi nhuận lỗ là một trong những tài liệu tài chính quan trọng nhất vì nó kể câu chuyện thực của doanh nghiệp, không chỉ là lời nói hay cam kết.

Dù bạn là:

• Nhà đầu tư - để quyết định có nên mua cổ phiếu hay không
• Chủ doanh nghiệp - để theo dõi xem doanh nghiệp của mình có mạnh lên không
• Chuyên gia phân tích - để đưa ra lời khuyên dựa trên dữ liệu
• Sinh viên - để học cách tư duy và phân tích

Hiểu rõ báo cáo lợi nhuận lỗ chính là mở cánh cửa đến thế giới tài chính và kinh doanh. Lần tới khi bạn thấy các con số lợi nhuận, chi phí hoặc doanh thu của công ty, bạn sẽ biết chúng có ý nghĩa gì, và đó chính là sức mạnh của việc biết cách đọc báo cáo lợi nhuận lỗ