Sự công nhận pháp lý của tài sản mã hóa: Một vụ cướp Bitcoin đặc biệt

Trong những năm gần đây, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ blockchain, các loại mã hóa như Bitcoin, Ethereum, Tether dần dần bước vào tầm nhìn của công chúng. Mặc dù những tài sản kỹ thuật số này thể hiện dưới dạng mã và dữ liệu, nhưng vì chúng có giá trị, tính chuyển nhượng và tính độc quyền, thực tế chúng sở hữu các thuộc tính bản chất của tài sản. Tại Trung Quốc, mặc dù các quy định liên quan cấm việc sử dụng tiền ảo như tiền tệ hợp pháp hoặc thực hiện đầu cơ, nhưng trong thực tiễn tư pháp, đã phổ biến công nhận vị thế của chúng như "hàng hóa ảo cụ thể" hoặc "tài sản dạng dữ liệu".

Trong lĩnh vực tư pháp hình sự, các vụ án liên quan đến tiền ảo đang có xu hướng gia tăng, chủ yếu tập trung vào các loại tội phạm như lừa đảo, trộm cắp và tội phạm mạng. Tuy nhiên, các vụ cướp trực tiếp sử dụng bạo lực hoặc đe dọa để chiếm đoạt tiền ảo thì tương đối hiếm. Do đó, vụ cướp Bitcoin xảy ra vào năm 2021 tại Yichun, tỉnh Giang Tây (số 9, (2022) Gạn 09 Hình chấm dứt) đã thu hút sự chú ý rộng rãi. Vụ án này, với tính đặc thù và phức tạp của nó, đã trở thành một ví dụ điển hình trong thực tiễn tư pháp, cung cấp tham khảo quan trọng cho việc định tính và lượng hình đối với tài sản mã hóa trong các vụ án hình sự.

Tóm tắt vụ án: Một kế hoạch cướp Bitcoin chưa thành công

Vào tháng 5 năm 2021, Lai vì thua lỗ trong việc giao dịch coin, biết rằng Thầy Peng đang sở hữu ít nhất 5 Bitcoin (thời điểm đó mỗi Bitcoin khoảng 255.000 nhân dân tệ), đã nảy sinh ý nghĩ cướp. Anh ta đã tuyển mộ đồng bọn qua mạng, và một người tên T向 đã chủ động gia nhập. Sau khi hai người gặp nhau ở Nghĩa Xuyên, họ đã lập kế hoạch cướp chi tiết, bao gồm chuẩn bị dây nylon và thống nhất tỷ lệ chia chác. Tuy nhiên, khi họ chưa tập hợp đủ người, cảnh sát đã dựa vào manh mối để bắt giữ họ, khiến kế hoạch tội phạm không thể thực hiện.

Tòa án sơ thẩm xác định hai người cấu thành tội cướp,分别判处有期徒刑三年和一年. Tòa án phúc thẩm xem xét vụ án chỉ ở giai đoạn chuẩn bị, chưa gây ra tổn thất thực tế, và việc xác định giá trị Bitcoin còn nghi vấn, cuối cùng đã giảm án cho Lai một năm sáu tháng, cho Một chín tháng, rõ ràng giảm nhẹ hình phạt.

Định tính pháp lý của việc cướp Bitcoin

Trọng tâm của vụ án này là: liệu việc cướp Bitcoin có cấu thành tội cướp theo nghĩa của Bộ luật hình sự hay không? Quyết định của tòa án đã đưa ra câu trả lời khẳng định.

Tội cướp giật là hành vi chiếm đoạt tài sản công và tư bằng bạo lực, đe dọa và các phương thức khác. Mặc dù Bitcoin về bản chất là một chuỗi dữ liệu mã hóa, nhưng do nó có tính chất trao đổi, có thể chuyển nhượng và có giá trị thị trường thực, nên phù hợp với đặc điểm của "tài sản rộng rãi". Tòa án đã trích dẫn các tài liệu chính sách liên quan, xác định Bitcoin là "hàng hóa ảo cụ thể" và "tài sản dạng dữ liệu", cho rằng nó nên được bảo vệ bởi pháp luật.

Do đó, hành vi cướp Bitcoin đã xâm phạm đến lợi ích tài sản của người khác, không khác gì so với việc cướp tiền mặt hoặc tài sản vật chất theo nghĩa truyền thống. Trong vụ án này, mặc dù tội phạm chưa được thực hiện, nhưng hành vi chuẩn bị của bị cáo đã cấu thành tội chuẩn bị cướp, tòa án đã đưa ra phán quyết dựa trên đó.

Các yếu tố xem xét hình phạt liên quan đến tội phạm tiền ảo

Trong các vụ án tội phạm liên quan đến tiền ảo, một yếu tố then chốt trong việc tuyên án là cách xác định "giá trị tài sản". Trong vụ này, tòa án sơ thẩm lấy giá thị trường của Bitcoin tại thời điểm xảy ra vụ án làm cơ sở, xác định là "số lượng đặc biệt lớn" và đã tuyên án nặng. Tuy nhiên, tòa án phúc thẩm có quan điểm khác, cho rằng:

1. Vụ án chưa vào giai đoạn thi hành, chưa thực sự thu được tài sản.
2. Bitcoin ở trong nước thiếu thị trường giao dịch hợp pháp, tiêu chuẩn xác định giá không rõ ràng.
3. Tội cướp tài sản cần dựa vào số tiền thực tế bị cướp để định tội, giai đoạn chuẩn bị khó có thể xác định chính xác giá trị.

Tòa án phúc thẩm nhấn mạnh rằng việc xác định giá trị của tài sản mã hóa như tiền ảo nên tuân theo nguyên tắc "bù đắp tổn thất", lấy tổn thất thực tế của nạn nhân làm trung tâm. Các yếu tố tham khảo chính bao gồm: giá mua của nạn nhân, giá trên nền tảng giao dịch tại thời điểm vụ án xảy ra, giá bán lại (nếu có) và các yếu tố khác.

Tòa án cũng chỉ ra rằng, mặc dù nước ta không công nhận vị thế tiền tệ của Bitcoin, nhưng không cấm cá nhân sở hữu và chuyển nhượng. Do đó, việc nạn nhân sở hữu hợp pháp tài sản ảo nên được pháp luật bảo vệ.

Cuối cùng, tòa phúc thẩm không chấp nhận tình tiết tăng nặng "số tiền lớn", mà xem xét tổng thể tính nguy hiểm, phương thức và rủi ro thực tế của giai đoạn chuẩn bị cho vụ cướp, đưa ra bản án tương đối nhẹ hơn cho hai bị cáo.

Kết luận: Xu hướng tương lai của việc bảo vệ pháp lý tài sản mã hóa

Phán quyết trong vụ án này không chỉ cung cấp hướng dẫn cho các vụ án cướp liên quan đến mã hóa tiền tệ, mà còn truyền đạt một thông điệp rõ ràng: Tính chất tài sản của mã hóa tiền tệ đã được công nhận rộng rãi trong thực tiễn của luật hình sự Trung Quốc.

Trong khuôn khổ pháp luật hiện hành, Bitcoin và các tài sản mã hóa khác tuy không có thuộc tính tiền tệ, nhưng giá trị tài sản của chúng đã được công nhận. Dù là thông qua lừa đảo, trộm cắp, kiểm soát trái phép hệ thống máy tính, hay tống tiền, cướp bóc bằng vũ lực, chỉ cần người thực hiện hành vi có mục đích chiếm đoạt trái phép thì sẽ bị xử lý như tội phạm liên quan đến tài sản.

Với sự phát triển sâu sắc của nền kinh tế số, các vụ án hình sự liên quan đến tài sản mã hóa sẽ ngày càng đa dạng, các cơ quan tư pháp sẽ phải đối mặt với nhiều vụ án và tranh chấp mới. Trong tương lai, pháp luật cần phải làm rõ hơn về thuộc tính pháp lý của tiền ảo, tiêu chuẩn định giá thị trường cũng như ranh giới giữa dữ liệu và tài sản, thiết lập các quy tắc phán quyết tư pháp thống nhất và ổn định hơn. Đồng thời, các chuyên gia cũng cần không ngừng học hỏi kiến thức tiên tiến trong lĩnh vực mã hóa để có thể giải quyết tốt hơn các vấn đề pháp lý liên quan.

Có thể thấy, tài sản mã hóa sẽ ngày càng được công nhận và bảo vệ theo luật pháp, và bất kỳ hành vi nào vi phạm quyền hợp pháp của người nắm giữ cũng sẽ bị truy cứu theo pháp luật. Xu hướng này không chỉ thể hiện tính thích ứng của luật pháp đối với các hình thức tài sản mới nổi, mà còn cung cấp bảo đảm quan trọng cho việc bảo vệ quyền sở hữu trong kỷ nguyên kinh tế số.