Por que o planeamento financeiro é algo que não pode ser adiado? Guia para iniciantes que ainda estão a começar

ช่วงปีที่ผ่านมา เหตุการณ์วิกฤตการณ์ทั้งทางเศรษฐกิจและสาธารณสุข ได้เปิดเผยความจำเป็นอันร้ายแรงของการเตรียมพร้อมทางการเงิน ไม่ว่าจะเป็นการสูญเสียรายได้ ค่าใช้จ่ายฉุกเฉินที่ไม่คาดคิด หรือภาระหนี้ที่ลุกลามขึ้น การมีแผนการเงินที่มั่นคงถือเป็นเกราะป้องกันชีวิตที่สำคัญที่สุด ไม่ใช่เรื่องฟุ่มเฟือยอีกต่อไป

ทำความเข้าใจพื้นฐาน: การวางแผนทางการเงินคืออะไร

การวางแผนทางการเงินเป็นกระบวนการที่ผสมผสานการบริหารรายรับ รายจ่าย ทรัพย์สิน หนี้สิน และเป้าหมายเพื่อให้เกิดความมั่นคงทางการเงินในระยะยาว เปรียบเสมือนการวางแผนการเดินทาง ที่เราต้องทราบว่า “อยู่ที่ไหน” “จะไปไหน” และ “จะไปด้วยวิธีใด” การวางแผนที่ดีจึงเป็นรากฐานที่จำเป็นต่อการบรรลุเป้าหมายในอนาคต

เหตุผลที่นำไปสู่ความจำเป็นของการวางแผนการเงิน

อายุขัยที่ยืนยาวขึ้นและความเพียงพอของทรัพยากร

การพัฒนาของเวชศาสตร์ทำให้คนไทยมีอายุเฉลี่ยที่เพิ่มขึ้น โดยชายเฉลี่ย 71.3 ปี และหญิงเฉลี่ย 78.2 ปี แต่สถิติแสดงว่า จากประชากร 100 คน เพียงแต่ 25 คนเท่านั้นที่มีทรัพยากรเพียงพอหลังเกษียณ หากคุณวางแผนเกษียณที่อายุ 60 ปี และใช้เบี้ยเลี้ยงรายเดือน 30,000 บาท จนถึงอายุ 80 ปี (ระยะเวลา 20 ปี) ทั้งหมดจะต้องมีเงินทุนประมาณ 7,200,000 บาท หากไม่เตรียมความพร้อมตั้งแต่วันนี้ คุณจะรองรับสภาวะหลังเกษียณได้อย่างไร

โครงสร้างประชากรที่เปลี่ยนแปลงและการลดลงของจำนวนลูกหลาน

สภาวะสังคมเปลี่ยนไป ประชากรไทยเข้าสู่ยุคที่ประชากรอายุเกิน 60 ปี มีสัดส่วนกว่า 10% และเทรนด์ของคนยุคใหม่มีจำนวนลูกน้อยลง เฉลี่ยราว 1-2 คนต่อครอบครัว เนื่องจากต้นทุนการเลี้ยงดูเพิ่มขึ้น สถิติพบว่า 55.8% ของผู้สูงอายุยังต้องพึ่งพาผู้อื่น จึงไม่สามารถนับพึ่งลูกหลานได้อย่างเดียว คุณต้องการให้ลูกของเราเข้ามาซ้อนทับหนี้สินของคุณด้วยหรือ การพึ่งตัวเองจึงเป็นทางเลือกที่ฉลาดที่สุด

ผลกระทบของเงินเฟ้อต่อมูลค่าเงินจริง

เงินเฟ้อคือศัตรูใหญ่ที่ทำให้เงินของคุณอ่อนค่าลง สินค้าและบริการที่ราคา 1 บาทเมื่อ 20-30 ปีที่แล้ว วันนี้อาจเป็น 40-50 บาท ก๋วยเตี๋ยวที่เคยทานชามละ 5-10 บาทเมื่อก่อน ปัจจุบันนี้ชามละ 40-50 บาท และในอีก 30 ปีข้างหน้า สินค้าอาจมีราคาเพิ่มขึ้นอีก 1-2 เท่าตัว ถ้าคุณยังคงเก็บเงินแบบธรรมชาติโดยไม่มีการลงทุน การอำนาจซื้อของคุณจะหดตัวไปทุกปี

ความไม่เพียงพอของสวัสดิการรัฐ

ในปี 2021 สัดส่วนของประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป คาดการณ์จะเพิ่มขึ้นเป็น 20% ซึ่งหมายถึง 1 ใน 5 คนจะเป็นผู้สูงอายุ ขณะเดียวกัน สัดส่วนประชากรวัยทำงานต่อผู้สูงอายุจะลดลงจาก 6:1 เหลือ 3:1 งบประมาณของรัฐจึงจะไม่เพียงพอต่อการสนับสนุนสวัสดิการ เบี้ยเลี้ยงผู้สูงอายุเพียงแค่ 600 บาทต่อเดือน และเบี้ยประกันสังคมเฉลี่ยประมาณ 3,000 บาทต่อเดือน เพียงพอหรือไม่ต่อคุณภาพชีวิตที่เหมาะสม?

ความเปลี่ยนแปลงของสินค้าการเงิน

สมัยที่ผ่านมา การฝากเงินในธนาคารให้ผลตอบแทนที่น่าพอใจและเสถียร แต่ปัจจุบันนี้ อัตราดอกเบี้ยอยู่ในระดับต่ำสุดเป็นประวัติการ (1.00% - 2.00%) ทำให้เพียงฝากเงินตามธรรมชาติโดยไม่มีการลงทุนไม่สามารถบรรลุเป้าหมายทางการเงินได้ ในทางกลับกัน ช่องทางการลงทุนกลับมีให้เลือกอย่างมากมาย มีหุ้นทั้งหมดกว่า 726 ตัว กองทุนรวมกว่า 1,537 กองทุน รวมถึงผลิตภัณฑ์อื่นๆ อย่างประกันชีวิต ประกันภัย และพอร์ตการลงทุนอื่นๆ การเข้าใจและเลือกสินค้าการเงินที่เหมาะสมจึงเป็นทักษะที่จำเป็น

ความสำคัญของการออมอย่างวินัยและผลกำลังของดอกเบี้ยทบต้น

หากเริ่มต้นเร็วและวางแผนอย่างดี เป้าหมายทางการเงินจะบรรลุได้เร็วกว่า ยุคสมัยสำคัญกว่า จำนวนเงิน และผลตอบแทน ลองเปรียบเทียบการเก็บเงินระหว่าง “นายออม” กับ “นายไม่ออม” โดย “นายออม” เก็บแรกเริ่ม 10,000 บาท ออมต่อเดือน 5,000 บาท เป็นระยะเวลา 15 ปี (180 เดือน) ด้วยผลตอบแทน 5% ต่อปี จะได้ทุนสุดท้าย 1,357,582 บาท ในขณะที่ “นายไม่ออม” เก็บเพียง 10,000 บาทแรกเริ่ม ไม่ออมต่อเดือน ถอยเดือนเดือนฝากแต่ 1% (ดอกเบี้ยธนาคาร) จำนวนเงินจะเหลือเพียง 11,607 บาท ความแตกต่างคือกว่า 1.3 ล้านบาท!

การป้องกันความเสี่ยงและเหตุการณ์ไม่คาดคิด

ชีวิตมีความไม่แน่นอนมากมาย จาก COVID-19 เราเห็นว่าหลายคนตกงานพร้อมกัน บางคนเจ็บป่วยหนักจนต้องใช้เงินสำหรับการรักษาพยาบาลเป็นมหาศาล บางครอบครัวสูญเสียผู้นำครอบครัวและเหลือแต่ภาระหนี้สิน หากมีวางแผนการประกันที่ดี เงินออมเพียงพอ และเข้าใจความเสี่ยงของตัวเอง ย่อมสามารถรองรับเหตุการณ์ฉุกเฉินเหล่านี้ได้ดีกว่า

หลักการสำคัญของการวางแผนทางการเงินที่มีประสิทธิภาพ

การบริหารงบประมาณและกระแสเงินสด

งบประมาณเป็นรากฐานของการบริหารการเงินส่วนบุคคล การสร้างและติดตามงบประมาณช่วยให้คุณจัดสรรทรัพยากรได้อย่างหนักแน่น ติดตามค่าใช้จ่ายได้ชัดเจน และอนุรักษ์เงินไว้สำหรับเป้าหมายทางการเงินในอนาคต

การออมและการลงทุน

การออมเป็นสิ่งจำเป็นที่ก่อตัวเป็นความมั่งคั่ง การสำรองเงินจากรายได้ส่วนหนึ่งไปใช้ในอนาคต ในขณะที่การลงทุนเป็นการนำเงินทุนไปยังสินทรัพย์ต่างๆ เพื่อสร้างผลตอบแทนและเอาชนะเงินเฟ้อ

การบริหารความเสี่ยงและการประกันภัย

ความเสี่ยงมีอยู่ทั่วไป การประกันภัยมีบทบาทสำคัญโดยให้ความคุ้มครองทางการเงินจากเหตุการณ์ไม่คาดฝัน เช่น การบาดเจ็บ การเจ็บป่วย หรือความสูญเสียต่อทรัพย์สิน

การวางแผนภาษี

การวางแผนภาษีมีจุดมุ่งหมายเพื่อเพิ่มสิทธิประโยชน์ทางภาษีและลดภาระ โดยการจัดการรายได้และการลงทุนให้เหมาะสมตามกฎหมาย ซึ่งนำไปสู่การออมเงินส่วนเพิ่มเติม

การวางแผนเกษียณ

การวางแผนเกษียณคือการเตรียมความมั่นคงทางการเงินสำหรับชีวิตหลังจากออกจากงาน รวมถึงการกำหนดเป้าหมาย ประมาณการค่าใช้จ่าย และจัดทำแผนการออมและการลงทุนที่สอดคล้องกัน

ขั้นตอนปฏิบัติ 8 ประการสำหรับการวางแผนการเงินที่มีประสิทธิภาพ

ขั้นตอนที่ 1: ตั้งเป้าหมายชีวิตและเป้าหมายการเงิน

หลายคนออมเงินโดยไม่มีจุดมุ่งหมายชัดเจน ทำให้การออมขาดความทิศทาง ลองตั้งเป้าหมายที่เฉพาะเจาะจง เช่น การออมเพื่อซื้อบ้าน รถยนต์ การเดินทาง งานแต่งงาน และ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การวางแผนเกษียณ การวางแผนภาษี และการป้องกันความเสี่ยง เมื่อทราบเป้าหมายแล้ว คุณจะรู้ว่าต้องออมเท่าไร นานแค่ไหน และเลือกสินค้าการเงินใดเหมาะสม

ขั้นตอนที่ 2: จดบันทึกรายรับและรายจ่ายอย่างสม่ำเสมอ

กว่า 90% ของผู้เริ่มงานจะเผชิญปัญหา “เดือนชนเดือน” ไม่มีเงินเหลือเก็บ การจดบันทึกรายรับและรายจ่ายอย่างสม่ำเสมอทำให้เรารู้นิสัยการใช้จ่ายของตนเอง ค่าใช้จ่ายใดจำเป็น ค่าใช้จ่ายใดฟุ่มเฟือย ปัจจุบันมีแอปพลิเคชันการเงินให้เลือกมากมาย การจดบันทึกจึงสะดวกและช่วยให้คิดก่อนใช้จ่ายทุกครั้ง

ขั้นตอนที่ 3: สร้างงบการเงินส่วนบุคคล

หลายคนทำงานมาหลายปี “สินทรัพย์ไม่มี หนี้สินมีเพียบ” บันทึกสินทรัพย์ทั้งหมด (เงินในบัญชี เงินลงทุน มูลค่าบ้าน รถ ทรัพย์สินอื่นๆ) และหนี้สินทั้งหมด (หนี้บ้าน หนี้รถ หนี้บัตรเครดิต หนี้นอกระบบ) ตามสูตร: สินทรัพย์รวม - หนี้สินรวม = ความมั่งคั่งสุทธิ เมื่อนำมาคำนวณแล้ว คุณจะรู้ว่า ทำงานมาหลายปีแล้ว ตัวเองมีความมั่งคั่งที่แท้จริงเท่าไร

ขั้นตอนที่ 4: เตรียมเงินสำรองฉุกเฉิน 3-6 เท่าของรายจ่าย

ถ้าเกิดเหตุสำคัญ เช่น ตกงาน เจ็บป่วย หรือค่าใช้จ่ายฉุกเฉินอื่นๆ คุณต้องมีเงินจัดหา ซึ่งควรเป็น 3-6 เท่าของรายจ่ายจำเป็นต่อเดือน เงินสำรองนี้ควรเก็บไว้ที่ที่มีความสภาพคล่องสูง ถอนได้ทันทีและมีความเสี่ยงต่ำ เช่น กองทุนรวมตลาดเงิน หรือบัญชีเงินฝากปกติ

ขั้นตอนที่ 5: วิเคราะห์ความเสี่ยงของตัวเองและจัดเตรียมการป้องกัน

หลายคนมักให้ความสำคัญกับการประกันทรัพย์สิน เช่น บ้านและรถ มากกว่าการประกันชีวิตและสุขภาพของตัวเอง หากผู้นำครอบครัวเกิดอะไรขึ้น หรือเจ็บป่วยหนัก ไม่เพียงรายได้หายไป แต่ค่าการรักษาพยาบาลสูงมากยังอาจทำให้เกิดวิกฤตทางการเงิน การป้องกันผ่านประกันชีวิตและประกันสุขภาพจึงเป็นสิ่งที่ไม่อาจละเลยได้

ขั้นตอนที่ 6: ใช้หลักการ “เก็บเงินก่อนใช้” และหลีกเลี่ยงหนี้สินเกินตัว

เปลี่ยนแนวคิดจาก “รายรับ - รายจ่าย = เงินเก็บ” มาเป็น “รายรับ - เงินเก็บ = รายจ่าย” ขณะที่เงินเดือนออกปุ๊บให้สำรองเงินออกแรก ควรเริ่มต้นด้วยการออม 10% ของรายได้ หากมากกว่านี้ก็ยิ่งดี การผ่อนหนี้ทั้งหมด ไม่ควรเกิน 45% ของรายได้ ตัวอย่างเช่น ถ้ามีรายได้ 20,000 บาทต่อเดือน ไม่ควรผ่อนหนี้เกิน 9,000 บาท

ขั้นตอนที่ 7: สร้างรายได้เสริมจากแหล่งอื่น

ช่วงหลายปีที่ผ่านมา หลายคนต้องเผชิญกับการตกงาน การมีรายได้มากกว่าหนึ่งช่องทาง ไม่ว่าจะจากการใช้ทักษะของตนเองเพื่อสร้างรายได้เพิ่มเติม จะช่วยให้คุณรองรับได้ดีกว่าเมื่อเผชิญกับสถานการณ์ฉุกเฉิน การมีรายได้หลายทางไม่ใช่ตัวเลือกอีกต่อไป แต่กลายมาเป็นความจำเป็นในยุคปัจจุบัน

ขั้นตอนที่ 8: ให้เงินทำงาน “ลงทุนตามแบบสั่งของตัวเอง”

นำเงินออมไปลงทุนในสินทรัพย์ที่เหมาะสมตามสถานการณ์ของคุณ พิจารณาผลตอบแทนและความเสี่ยงที่คุณสามารถยอมรับได้ หากต้องการผลตอบแทนเพิ่มเติม อาจลองลงทุนในหุ้น กองทุนรวม หรือพันธบัตร โดยต้องเข้าใจปัจจัยที่ส่งผลต่อราคา เปิดพอร์ตการลงทุนที่หลากหลายเพื่อลดความเสี่ยง หากต้องการผลตอบแทนที่แน่นอน หุ้นกู้หรืออสังหาริมทรัพย์เช่าอาจเป็นตัวเลือกที่เหมาะสม

ขั้นตอนที่ 9 (เพิ่มเติม): ลงทุนด้านความรู้

ปัจจุบันมีแหล่งการศึกษาด้านการเงินและการลงทุนให้เรียนฟรี ตั้งแต่เว็บไซต์ เพจการเงิน YouTube และ Podcast ทุ่มเวลาสัปดาห์ละ 1-3 ชั่วโมงเพื่อศึกษา จะทำให้คุณมีสติปัญญาในการวางแผนการเงินและลงทุนมากขึ้น

บทสรุป

การวางแผนทางการเงินที่มีประสิทธิภาพไม่ใช่เรื่องยากหรือโล่งใจ ต้องอาศัยความรู้ที่เหมาะสม วินัย และการเริ่มต้นตั้งแต่วันนี้ ลองเริ่มจากการสร้างงบการเงิน เก็บเงินสำรองฉุกเฉิน ไม่ก่อหนี้เกินตัว และจัดสรรเงินออมไปลงทุน พร้อมกับค่อยๆ เพิ่มพูนความรู้ คุณจะมีแผนการเงินที่พร้อมรับมือกับทุกวิกฤติเศรษฐกิจในชีวิตได้อย่างแน่นอน