DOGE chính phủ 294 ngày sụp đổ nhanh: Khi văn hóa meme Dogecoin tràn vào Washington

Một cơ quan chính phủ lấy mã của Dogecoin làm tên, mang theo cưa máy của Musk và lời hứa cải cách lên nắm quyền, nhưng lại kết thúc chóng vánh trước thời hạn.

Bộ “Hiệu quả Chính phủ” (DOGE) mà Trump thành lập ngay ngày đầu nhậm chức, còn chưa hết nhiệm kỳ đã lặng lẽ bị giải tán. Gần đây, Giám đốc Cơ quan Quản lý Nhân sự Hoa Kỳ Scott Cooper lần đầu công khai thừa nhận: “Nó đã không còn nữa.”

DOGE tồn tại từ lúc thành lập đến khi giải tán chỉ vỏn vẹn 294 ngày, tuổi thọ này chẳng khác gì mấy meme coin chớp nhoáng trên thị trường crypto. Tên gọi lấy thẳng mã Dogecoin (Dogecoin), website treo ảnh chó Shiba, Musk còn giơ cưa máy chụp ảnh – nói là cơ quan chính phủ, thà bảo đó là một chương trình chính trị mang màu sắc truyền thông và meme còn chuẩn hơn.

Cơ quan chính phủ “mượn” từ crypto

Ngày 20/1/2025, ngay trong ngày nhậm chức, Trump ký sắc lệnh thành lập DOGE. Tên gọi này với dân crypto chẳng lạ gì – Musk vốn là fan cuồng Dogecoin, lần này mang luôn meme crypto vào trò chơi chính trị.

Website của DOGE đậm chất văn hóa crypto, logo Dogecoin, hình chó Shiba đều có đủ. Thiết kế này phá tan hoàn toàn sự nghiêm túc của cơ quan chính phủ, đập vỡ mọi khuôn mẫu bàn giấy truyền thống.

Musk quảng bá trên X còn độc hơn. Ông cầm cưa máy chụp ảnh, viết chú thích “cưa máy này dành cho quan liêu” – y hệt phong cách đẩy meme Dogecoin trước đây, vừa cấp tiến vừa châm biếm đặc trưng của giới crypto.

Việc đặt tên và lan tỏa DOGE thể hiện một cách giao tiếp chính trị mới – trực tiếp vay mượn văn hóa meme internet, dùng chơi chữ và phản đề để phá vỡ truyền thống, nhắm vào giới trẻ và cư dân mạng.

Vận hành kiểu Silicon Valley

Cách vận hành của DOGE chẳng giống cơ quan nhà nước mà như startup Silicon Valley. Musk tuyển chừng 50 bạn trẻ tuổi đôi mươi, gọi là “đội quân nhí”, mặc hoodie quần jeans, chẳng giống công chức tí nào.

Đội ngũ trẻ hóa dẫn đến phong cách làm việc cực kỳ cấp tiến. Họ sống nhờ Red Bull, di chuyển khắp các văn phòng, chỉ trong ba tuần đã cài người vào các cơ quan liên bang, kiểm soát dòng tiền, rà soát hợp đồng.

AI trở thành vũ khí chủ lực của DOGE. Đội dùng AI để tối ưu hóa mọi thứ, từ cấp phát hợp đồng đến thanh toán công tác phí đều số hóa. Công cụ AI nhanh chóng phát hiện các điểm lãng phí và tối ưu, ví dụ thấy tòa nhà bỏ không là trả lại ngay, tiết kiệm 150 triệu USD.

Tinh thần “hành động nhanh, phá vỡ quy tắc” kiểu Silicon Valley này gây va chạm gay gắt với hệ sinh thái chính trị Washington. Đội DOGE bắt nhân viên liên bang nộp báo cáo tuần, ai không nộp coi như nghỉ việc; không đi làm thì xử lý nghỉ phép hành chính.

Đại tự sự va chạm thực tế phũ phàng

Mục tiêu ban đầu của DOGE cực kỳ tham vọng. Musk nói sẽ cắt giảm 2.000 tỷ USD khỏi ngân sách liên bang, Ramaswamy còn mạnh tay hơn, đề xuất tối ưu hóa 70% nhân viên chính phủ liên bang – các con số này giống hệt kiểu “thổi phồng” thường thấy ở giới crypto, chỉ để tạo chủ đề nóng và hút sự chú ý.

Nhưng thực tế sớm phản pháo lại. Dù DOGE tuyên bố cắt giảm được khoảng 160 tỷ USD chi phí, con số này chưa bằng 1/5 mục tiêu mà Musk từng hứa. Khoảng cách lớn giữa đại tự sự và thực thi thực tế hiện ra rõ rệt.

Nhóm điều tra Thượng viện Mỹ của Đảng Dân chủ công bố báo cáo nói DOGE trong 6 tháng đã “lãng phí” hơn 21 tỷ USD ngân sách.

Báo cáo liệt kê hàng loạt thiệt hại cụ thể: chương trình cho vay của Bộ Năng lượng bị đóng băng, chính phủ mất khoảng 263 triệu USD tiền lãi; Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ ngừng hoạt động khiến hơn 110 triệu USD lương thực và thuốc men hư hỏng trong kho.

Các hành động cấp tiến của DOGE đã vấp phải phản ứng dữ dội. 14 tổng chưởng lý Đảng Dân chủ các bang kiện Musk và Trump, cáo buộc Trump trao quyền cho Musk là vi hiến. DOGE đối mặt gần 20 vụ kiện, bao gồm vi phạm “Đạo luật Bảo mật”, truy cập trái phép dữ liệu nhạy cảm của chính phủ…

Kết thúc của thí nghiệm meme coin chính trị

Từ khi xuất hiện rầm rộ đến lúc rút lui lặng lẽ, quá trình giải tán của DOGE trái ngược hẳn với thời điểm nó ra đời.

Tháng 5 năm nay, Musk tuyên bố từ chức DOGE, còn công khai mâu thuẫn với Trump vì dự luật “Big & Beautiful”. Đến mùa hè, nhân sự DOGE đã rút hết khỏi trụ sở, chốt bảo vệ và dấu hiệu nhận diện đều biến mất.

Giám đốc Cơ quan Quản lý Nhân sự Hoa Kỳ Scott Cooper lần đầu xác nhận DOGE đã không còn, chức năng được chuyển giao cho cơ quan nhân sự. Lệnh đóng băng tuyển dụng toàn chính phủ – từng là dấu ấn của DOGE – cũng đã kết thúc.

Các thành viên DOGE đã tìm được vị trí mới trong chính phủ: Joe Gebbia (đồng sáng lập Airbnb) phụ trách Phòng thiết kế quốc gia; Zachary Terrell làm Giám đốc công nghệ Bộ Y tế và Dịch vụ Công. Điều này cho thấy DOGE như một thử nghiệm đã kết thúc, nhưng một số ý tưởng đang được bộ máy truyền thống tiếp thu.

Thống đốc Florida Ron DeSantis bình luận trên X: “DOGE đã chiến đấu với ‘Đầm lầy’, nhưng Đầm lầy thắng.” Thí nghiệm meme coin chính trị này cuối cùng kết thúc với chiến thắng thuộc về bộ máy truyền thống.

Kinh tế biểu tượng đang thấm sâu vào lĩnh vực chính trị truyền thống. Dù DOGE kết thúc sớm, nó đánh dấu sự hòa quyện sâu rộng giữa chính trị và văn hóa crypto là không thể đảo ngược. Tương lai có thể chứng kiến nhiều mô hình tổ chức và quản trị “gốc crypto” hơn nữa. Cốt lõi là làm sao kết hợp được tinh thần đổi mới của thế giới crypto với sự ổn định của mô hình quản trị truyền thống, tạo ra mô hình vừa có sức hút biểu tượng vừa có hiệu quả thực chất.

Tự sự đúng là công cụ mạnh mẽ để hình thành đồng thuận, nhưng nếu tách rời công nghệ thực tiễn và sáng tạo giá trị, tự sự chỉ là lâu đài trên mây. Khi meme hết nóng, thứ còn lại với ngành này luôn là công nghệ và dự án giải quyết vấn đề thực tế.