Bitcoin Soygunu: Sanal Varlıkların Hukuki Korumasında Yeni Bir Dönem

Son yıllarda, blockchain teknolojisinin hızla gelişmesiyle birlikte, Bitcoin, Ether, Tether gibi kripto paralar giderek kamuoyunun dikkatini çekmektedir. Bu dijital varlıklar, kod ve veriler olarak ortaya çıkmalarına rağmen, içerdiği değer, transfer edilebilirlik ve mülkiyet özellikleri ile doğal olarak mülkiyet niteliğine sahiptir. Çin'de, ilgili düzenlemeler sanal paraların yasal para olarak dolaşımını yasaklamakta ve spekülasyon faaliyetlerini engellemektedir; ancak, yargı pratiğinde sanal paralar "belirli sanal ürünler" veya "veri bazlı mülkiyet" statüsü olarak geniş ölçüde kabul edilmektedir.

Ceza adaleti alanında, sanal para ile ilgili suç davalarının sayısı her yıl artmakta, bu davalar genellikle dolandırıcılık, hırsızlık ve bilgisayar suçları gibi türlere odaklanmaktadır. Ancak, sanal parayı doğrudan şiddet veya tehdit yoluyla elde etmeye yönelik "soygun türü davalar" pek yaygın değildir. Bu nedenle, 2021 yılında Jiangxi Yichun'da meydana gelen bir Bitcoin soygun davası ((2022) Gan 09 Ceza Dava No: 9) özel ve karmaşık yapısı nedeniyle ceza uygulamalarında tipik bir vaka haline gelmiş ve kripto varlıkların ceza davalarındaki nitelik ve ceza tayini için önemli bir referans sağlamıştır.

Olayın Gözden Geçirilmesi: Başarısız Bir Bitcoin Soygunu Planı

Mayıs 2021'de, Lai belirli bir miktar para kaybettiği için Bitcoin ticareti yaparak, öğretmen Peng'in en az 5 Bitcoin'e sahip olduğunu öğrendi (o dönemdeki birim fiyat yaklaşık 255.000 RMB idi) ve soygun yapma fikri aklına geldi. İnternette ortak aramak için bir ilan yayınladı, ve birisiyle iletişime geçerek plana katıldı. İki kişi Yichun'da buluştu, ayrıntılı bir soygun planı oluşturdu ve suç işlemek için en az 4 kişiyi toplama hazırlığı yaptı.

Lai, yatırım bahanesiyle Peng öğretmeni tenha bir bölgeye çağırmayı planladı, bir kişi onu almak için sorumlu olacak, diğer üç kişi ise Peng öğretmeni ve yanında bulunanları kontrol etmek için naylon bağlarla bağlayacak ve Bitcoin hesabı ile şifresini isteyecek. Bu amaçla, Lai yedi naylon bağ hazırladı ve diğer potansiyel ortaklarıyla sürekli iletişimde bulundu.

Ancak, polis ipuçlarına dayanarak hızlı bir şekilde harekete geçti ve 11 Mayıs'ta öğleden sonra iki kişiyi suçüstü yakaladı. Suç planı henüz uygulanmadan durduruldu. Birinci derece mahkeme, iki kişinin soygun suçunu işlediğine karar verdi ve Lai'ye üç yıl, Xiang'a bir yıl hapis cezası ve para cezası verdi. İkisi de karara itiraz ettikten sonra, ikinci derece mahkeme davanın soygun hazırlık aşamasında olduğunu, gerçek bir mal kaybı oluşturmadığını ve Bitcoin değerine makul bir değerlendirme yapılmadığını düşündü; bu nedenle Lai'ye bir yıl altı ay, Xiang'a dokuz ay hapis cezası verildi ve ceza süresi belirgin şekilde kısaltıldı.

Bitcoin Soygununun Soygun Suçunu Oluşturan Hukuki Dayanağı

Bu davanın bir ana tartışma noktası şudur: Bitcoin'in soygun olarak kabul edilip edilmediği "soygun suçu" anlamında ceza hukuku açısından? Mahkemenin geçerli kararı olumlu bir cevap vermiştir.

Ceza kanunundaki soygun suçu, şiddet, tehdit gibi yöntemlerle kamu ve özel mülkiyeti gasp etme eylemidir. Bitcoin esasen bir dizi şifrelenmiş veri olmasına rağmen, değiştirilebilirlik, devredilebilirlik ve gerçek piyasa değeri gibi özelliklere sahip olduğundan, "genel mülk"ün üç temel özelliğini karşılamaktadır: yönetim olasılığı, transfer olasılığı, değer.

İkinci derece mahkeme, 2013 yılında ilgili birimlerin yayımladığı bildirimi alıntılayarak, Bitcoin'i "belirli sanal ürün" olarak tanımlamış ve para niteliğine sahip olmamakla birlikte yasal koruma altındaki "veri türü mülk" olarak değerlendirmiştir. Bu nedenle, Bitcoin'in zorla alınması, veri formu nedeniyle mal varlığı suçunun unsurlarını kaybetmez; ihlal edilen nesne hala başkalarının mal varlığı çıkarlarıdır ve geleneksel olarak nakit veya telefon zorla alma ile esasen bir farkı yoktur.

Bu davada, Lai ve diğerleri soygun eylemine başlamamış olsalar da, eylemleri suç hazırlığı olarak kabul edilmektedir çünkü iki sanık suç aletlerini hazırlamış ve detaylı bir plan yapmışlardır, bu da soygun suçunun hazırlık aşamasını oluşturmaktadır. İlgili yargı açıklamalarıyla birleştirildiğinde, mahkeme nihayetinde eylemlerinin soygun suçu olarak değerlendirildiğine karar vermiş, ancak cezada indirim yapmıştır.

Sanal para suçlarıyla ilgili ceza verme kuralları: Mal varlığı değeri tespiti anahtar noktadır

Sanal para ile ilgili soygun davalarında, davranış biçiminin yanı sıra "soygun tutarı"nın belirlenmesi de gerekmektedir ve bu, yargı pratiğindeki zorluklardan biridir.

Birinci derece mahkemesi, Bitcoin olayının gerçekleştiği zamandaki piyasa fiyatını (yaklaşık 255,000 yuan/adet) esas alarak, iki kişinin en az bir adet coin çalmayı amaçladığını, bunun da "özellikle büyük miktar" olduğunu belirterek cezanın artırılmasına karar verdi. Ancak, ikinci derece mahkeme farklı bir görüş benimsedi: Öncelikle, bu dava "uygulama aşamasına" girmediği için gerçekten mal elde edilemedi; ikincisi, Bitcoin'in ülkede yasal bir ticaret piyasası bulunmadığı için fiyat belirlemesi net bir standarda sahip değil; son olarak, soygun suçunun mahkumiyeti "gerçekten ele geçirilen miktar" esas alınarak yapılmalıdır, planlama aşamasında değerin kesin bir tanımı yapılamaz.

İkinci mahkeme, kripto varlıkların değerinin "kayıpların telafi edilmesi" ilkesine dayanması gerektiğini, mağdurun gerçek kaybının temel dayanağı olarak alınması gerektiğini ve aşağıdaki faktörlerin ana olarak dikkate alınması gerektiğini belirtti:

1. Mağdurun satın alma fiyatı: Öncelikli olarak uygulanır, kaybını en iyi şekilde yansıtan.
2. Olay anındaki işlem platformu fiyatı: Eğer satın alma kaydı yoksa, ihlal anındaki yabancı platformların anlık fiyatlarına bakılabilir.
3. Satış fiyatı: Varsa, yardımcı bir referans olarak da kullanılabilir.

Aynı zamanda, mahkeme, ülkemizin Bitcoin'in para statüsünü tanımadığına dikkat çekmiş, ancak özel mülkiyet ve devri yasaklamadığını da belirtmiştir. Bu nedenle, mağdurun sanal varlıkları üzerindeki mülkiyeti yasaldır ve kaybı yasal olarak korunmalıdır.

Sonunda, ikinci derece mahkeme, "büyüklükteki" soygun nedeniyle ağırlaştırılmış ceza verilmemesine, bunun yerine soygun hazırlık aşamasının tehlikesi, kullanılan yöntemler ve gerçek riskleri göz önünde bulundurarak iki sanık hakkında nispeten hafif bir ceza kararı vermiştir. Bu, yargı organlarının yeni tür mülkiyet suçları davalarını ele alırken rasyonel ve temkinli bir tutum sergilediğini göstermektedir.

Sonuç: Kripto Varlıkların Hukuki Korumasının Gelecek Görünümü

Bu davanın kararları, sanal para hırsızlığı davalarına rehberlik sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda net bir mesaj vermektedir: Sanal paranın mülkiyet niteliği, Çin ceza hukuku uygulamaları tarafından geniş çapta kabul edilmiştir.

Mevcut yasal çerçeve altında, Bitcoin gibi kripto varlıklar para niteliğine sahip olmasa da, önemli bir mülkiyet değerine sahiptir. Dolandırıcılık, hırsızlık, bilgisayar sistemlerini yasadışı kontrol etme, şantaj, şiddet yoluyla soygun gibi eylemler, failin yasadışı mülkiyet amacıyla zarar verme eylemlerini gerçekleştirmesi durumunda, mülkiyet suçları olarak değerlendirilecektir.

Dijital ekonominin derinleşen gelişimiyle birlikte, kripto varlıklarla ilgili ceza davaları giderek çeşitlenecek ve yargı organları daha fazla yeni tür ve yeni ihtilaflarla karşılaşacaktır. Gelecekte, hukuk, sanal para birimlerinin hukuki niteliğini, piyasa değerleme standartlarını ve veri ile mülk arasındaki sınırları daha da netleştirmeli, daha birleşik ve istikrarlı yargı kararları kuralları oluşturmalıdır. Aynı zamanda, ilgili hukuki profesyonellerin de sürekli olarak mesleki yeteneklerini geliştirmesi, kripto alanındaki bilgileri derinlemesine öğrenmesi ve müşterilere daha iyi hizmet verebilmesi gerekmektedir.

Görülebilir ki, kripto varlıklar giderek daha fazla yasal tanınma ve koruma elde edecek ve bunların sahiplerinin yasadışı haklarına tecavüz eden her türlü eylem de yasal olarak sert bir şekilde takip edilecektir. Bu, yalnızca yatırımcı haklarını korumakla kalmayacak, aynı zamanda dijital ekonominin sağlıklı gelişimi için güçlü bir yasal güvence sağlayacaktır.